1896 – 1942
Martelaar in Dachau

• Website Robert Regout sj

Eigenlijk was pater Robert Regout sj nooit vergeten: niet door zijn medebroeders en niet door zijn studenten. Slechts 44 jaar oud was de sympathieke studentenpastor en hoogleraar volkenrecht uit Nijmegen in juli 1940 in handen geraakt van de Duitsers en er pas door zijn dood in Dachau op 28 december 1942 uit ontsnapt. Maar het moest nog eens zestig jaar duren voordat zijn grootheid oprees uit de schaduwen van herinnering.

Een ware inventio reliquiarum, een terugvinden van zijn relieken was de oorzaak. In 2002 kwam zijn archief terug uit Moskou: in beslag genomen door de Gestapo, meegenomen naar Berlijn, tenslotte oorlogsbuit van het Russisch leger. Toen de paperassen dan terugkwamen in Nijmegen, eerde de universiteit haar dappere hoogleraar met een kleine tentoonstelling in de wandelgangen van de bibliotheek. Wat daarna gebeurde, was niet voorzien en laat zich nog steeds moeilijk verklaren: gedachtenisprentjes vonden gretig aftrek, een uitgever bood zich belangeloos aan voor een kostbare biografie, de jezuïetenkerk in Nijmegen en zijn doopkerk in Maastricht plaatsten volgaarne zijn portret in hun kapellen. Er verscheen een boekje: ‘Dertig dagen met Robert Regout, apostel van hoop’, om even zoveel dagen met hem te bidden als hij maanden in gevangenis en kamp had doorgebracht.

Waren het de medebroeders en studenten, wier herinnering de gedachtenis herleven deed? Ook, maar niet alleen, integendeel zelfs. Een nieuwe generatie maakte kennis met Regout, bewonderde de volmaakte eenheid van handeling en overtuiging, werd getroffen door zijn zachte blik, zijn bescheidenheid en moed, zijn betrokkenheid bij het wel en wee van mens en maatschappij. En als een student van de jaren 2000 een student ontmoette van de jaren 1930, die Regout nog had gekend, bleken zij dezelfde tijdloze gestalte te zien. Zo ook de mens met zorgen en weinig hoop vandaag: meegaand met Regout, de lange maanden in de gevangenis van Arnhem en Berlijn, de anderhalf jaar in Dachau, meegaand herkent deze mens wat medegevangenen reeds getuigden: ‘Wie Regout zag, vatte moed.’

Een held? Een heilige? Van beide iets, dat is zeker, maar eerst en vooral een intens integere mens. Liefst bleef hij op de achtergrond, aan de kant. Wie echter op foto’s naar hem speurt, vindt steeds dezelfde glimlach, dezelfde ernst, dezelfde eenvoud, die niet verwacht wordt bij de zoon van een fabrikant en minister, die hij óók was, de priester en hoogleraar en rijzende ster in het katholieke Nederland van toen. Zijn laatste blik wisselde Robert Regout met de priester die hem bijstond op zijn sterfbed, een donkere decemberdag in Dachau. ‘Ik heb nooit vermoed’, zei deze, ‘dat het mogelijk was zo doodgewoon en tegelijk zo sereen en blij uit dit leven te gaan als pater Regout het deed.’ Hij had de hemel in zijn ogen.