Algemene Overste van 1965 tot 1983

Deze uitzonderlijke man heeft een diepe stempel gedrukt op de Orde van de jezuïeten waarvan hij in 1965, tijdens het Tweede Vaticaans Concilie, tot Algemene Overste werd verkozen. Velen zijn van mening dat deze Spaanse Bask (net zoals Sint Ignatius) de Sociëteit van Jezus heeft hersticht in de woelige context van de post-conciliaire periode. Hij heeft mogelijk gemaakt dat zij haar wortels opnieuw ontdekte.

Een geestelijk leider

Zijn levensloop was uitzonderlijk. Hij studeerde geneeskunde in Madrid. Hij was ooggetuige van een genezing in Lourdes en besliste zijn leven ten dienste te stellen van God. In 1927 werd hij jezuïet. Wanneer in 1932 de Spaanse republikeinen de Jezuïetenorde ontbonden verliet hij Spanje en zette hij zijn studies verder, eerst in België, vervolgens in Nederland en ten slotte in de Verenigde Staten waar hij priester werd gewijd. In New York werkte hij als gevangenisaalmoezenier. In 1938 werd zijn droom werkelijkheid en vertrok hij naar Japan. Onmiddellijk na de Japanse aanval op Pearl Harbour werd hij verdacht van spionage en eenzaam opgesloten in een kleine, koude cel, 33 dagen lang. ‘Een zeer leerzame tijd’, zou hij later zeggen. In 1942 werd hij novicenmeester te Nagatsuka, aan de rand van Hiroshima. Na de atoombomexplosie van 6 augustus 1945 vormde hij het noviciaat om tot hospitaal en wekte ieders bewondering door zijn kunde en toewijding. In 1965 werd hij verkozen tot Algemene Overste van de jezuïeten.

Volgens Jean-Yves Calvez sj die een van zijn assistenten was in Rome, was Arrupe één van de protagonisten van het conciliair réveil en één van de geestelijke leiders van zijn tijd.

Net zoals Dom Helder Camara in Recife en, zij het op een andere manier, Frère Roger in Taizé. Zijn spirituele gedrevenheid, zijn mystiek en gepassioneerd temperament, maar ook zijn grote goedheid die steeds aandachtig was voor de unieke persoonlijkheid van elkeen, straalden over over de jezuïeten en over velen in de Kerk.

Zijn inzet voor het geloof en de rechtvaardigheid

Als voorzitter van de Vergadering van de Algemene Oversten van 1965 tot 1983, nam Pater Arrupe deel aan de grote bijeenkomsten van de Wereldkerk. In het bijzonder ijverde hij voor de vernieuwing van het religieuze leven. Hij heeft er krachtig toe bijgedragen dat de jezuïeten hun zending gingen begrijpen als een dienst aan het geloof die inzet vraagt voor rechtvaardigheid. Zijn talrijke reizen brachten hem tot het inzicht tot het inzicht dat het hedendaagse atheïsme, alvast tot op zekere hoogte, zijn oorsprong vindt in het schandaal van de sociale onrechtvaardigheid, in het bijzonder in het Zuidelijk Halfrond.

Kort voordat een hersenbloeding hem aan een 10-jaar durend ziekbed zou kluisteren, stichtte hij de Jesuit Refugee Service. Immers, zo zei hij, de vluchtelingen zijn de armsten van de armen. Missionaris tot in het diepste van zijn ziel, verlangde hij ernaar dat het Evangelie verkondigd werd in alle talen en culturen van de wereld. De noodzaak van inculturatie van het geloof was een van zijn belangrijkste intuïties. Zo ook zijn wens dat de jezuïeten als opvoeders ernaar zouden streven mensen te vormen tot “mannen en vrouwen voor anderen”.

Drie liefdes

Arrupe leefde in een tijdperk van crisis en invraagstelling, zowel in de samenleving als in de Kerk. Vaak werd hij niet begrepen, tot in de Sociëteit van Jezus. Paulus VI en Johannes Paulus II, zo verschillend van temperament als ze waren, waren meer dan eens onthutst door de nieuwe wegen die de jezuïeten insloegen vanuit hun aandacht voor de veranderingen die de mentaliteiten en de samenlevingen grondig door mekaar schudden. Arrupe heeft hier veel onder geleden. In het bijzonder omdat voor hem het onomstootbare beginsel en fundament van de Sociëteit van Jezus bestond uit haar bijzondere belofte van gehoorzaamheid aan de Paus voor de zending.

Gevoelig als hij was voor het liefdevol binnendringen van God in zijn leven, onderkende hij drie grote liefdes in zijn bestaan. Die voor de Sociëteit en zijn medebroeders, tot het einde toe. De liefde voor de Kerk. En ten slotte de liefde voor Christus die het ideaal en het centrum was van zijn leven.

Meer over Pedro Arrupe sj:

• Het leven van “Don Pedro” in 54 foto’s
• Hiroshima: het verhaal van Pedro Arrupe sj
• Adolfo Nicolas sj vertelt over zijn 8 ontmoetingen met pater Pedro Arrupe sj
• Peter-Hans Kolvenbach sj over zijn voorganger: “P. Pedro Arrupe, profeet van het aggiornamento door het Concilie
• Jean-Yves Calvez sj, nauw medewerker, over “De keuzes van pater Arrupe sj” 
• “Hoop bedriegt niet”: interview van Pedro Arrupe sj afgenomen door Jean-Claude Dietsch sj in 1981
• “Mensen voor anderen”: spraakmakende voordracht van Arrupe voor de oudleerlingen in 1973
• Bloemlezing (in het Frans) uit de geschriften van Pedro Arrupe sj.

Hieronder vindt u een documentaire over het leven en de nalatenschap van Pedro Arrupe sj, met heel wat historische beelden en getuigenissen uit eerste hand.