Je hebt vast al eens iets gehoord over jezuïeten als Ignatius van Loyola, Franciscus Xaverius, Frans van der Lugt of paus Franciscus. Maar hoeveel andere fascinerende jezuïeten kun je opnoemen?

1. Een Hollywood jezuïet 

Daniel Lord sj was een massamedia grootheid lang voor Twitter en YouTube. Hij schreef meer dan negentig boeken, driehonderd katholieke pamfletten en talloze artikelen, toneelstukken en liedjes. Maar misschien was zijn meest invloedrijke bijdrage wel die aan de filmindustrie. Nadat hij adviseur was geweest van Cecil B. DeMille voor zijn zwijgende film King of Kings, stelde hij in 1929 de eerste ‘Production Code’ voor Hollywoodfilms op. Lords’ Code was een verzameling van regels waaraan Hollywoodfilms moesten voldoen op het gebied van zedelijk gedrag. Het functioneerde meer dan 25 jaar als ‘wetboek’ voor filmproducties uit Hollywood.

2. Een vrouwelijke jezuïet

Mateo Montoya Sánchez sj (foto) was de geregistreerde naam van een geleerde jezuïet die in werkelijkheid Johanna van Oostenrijk heette. Zij was de dochter van Karel V en regeerde als regentes over Spanje uit naam van haar broer Phillips II. Jaren eerder had Ignatius, op bevel van de paus, drie vrouwen toegestaan om jezuïet te worden: Isabel Roser, een van zijn weldoensters, en twee van haar dienstmaagden. Maar dit bleek een mislukking en uiteindelijk werden ze uit de jezuïetenorde verstoten. Johanna van Oostenrijk daarentegen leefde tot het einde van haar korte leven (ze stierf op 38-jarige leeftijd) stiekem als een bonafide jezuïet – de enige vrouw in de geschiedenis die dat deed.

3. Een beroemde kunstschilder 

Broeder Giuseppe Castiglione sj was een Italiaanse missionaris die in de achttiende eeuw als kunstenaar fungeerde aan het hof van drie opeenvolgende Chinese keizers. Hij was een van de eersten die in zijn schilderijen Europese en Chinese schilderstijlen combineerde, waardoor hij een geheel nieuwe school van schilderkunst creëerde. Het Met-Museum over hem: “Een meester van levensechte naturalistische tekenkunst.” Zijn prachtige One Hundred Horses is bijna acht meter breed.

4. Een geestelijk leider van de Anonieme Alcoholisten  

Edward Dowling sj was zelf geen alcoholist maar hij bewonderde de tegenwoordig beroemde Twaalf Stappen van de Anonieme Alcoholisten (AA) en schreef en doceerde over de parallellen van deze methode met de ignatiaanse spiritualiteit. Door zijn hechte vriendschap met Bill Wilson, de oprichter van AA, functioneerde Dowling voor zijn organisatie in haar beginperiode als een soort aalmoezenier. Bij zijn dood schreef Wilson: “Hij was de grootste en meest zachtmoedige ziel die op deze planeet rondliep.” Dowling was meer op zichzelf gericht en zei dat zijn succes hem was overkomen omdat hij “toevallig in de buurt was”.

5. Een missionaire barokcomponist

Domenico Zipoli sj trad in 1716 toe tot het noviciaat bij de jezuïeten en werd onmiddellijk naar de missie gestuurd om bij te dragen aan de door jezuïeten opgezette nederzettingen voor inheemsen in Paraguay. Hoewel hij zijn priesteropleiding voltooide, was daar geen bisschop om hem priester te wijden. Helaas stierf hij voordat hij ooit priester werd. Als briljant barokcomponist schreef hij opera’s, missen en oratoria die werden ingestudeerd en uitgevoerd door de Guaraní-indianen. Zijn verhaal fungeerde als een van de inspiratiebronnen voor de Oscar-winnende film The Mission.

6.De ultieme renaissance jezuïet

Athanasius Kircher sj (1602-1680) staat bekend als “de meester van honderd kunsten” (Conor Reilly, 1974). Hij was een Duitse geleerde in Rome die een verbluffend divers scala aan academische gebieden verkende. Aan de ene kant was hij enorm succesvol. Hij is vermoedelijk te beschouwen als de grondlegger van de Egyptologie, hij was een van de eersten die microben onder een microscoop observeerde en verklaarde bovendien als een van de eersten dat de pest werd veroorzaakt door een besmettelijk micro-organisme. Ook vond hij onder meer de magnetische klok en de megafoon uit. Aan de andere kant promootte hij ideeën die ronduit raar waren, zoals het bestaan van zeemeerminnen en van het verloren land van Atlantis. Hij ontwierp bovendien een kattenklavier, een soort piano die geluiden maakte door aan de staarten van katten te trekken.