Jezuïet Jos Moons speelde het klaar om in amper 300 woorden duidelijk te maken wat synodaliteit nu precies is. Hij schreef deze tekst voor de nieuwsbrief van het bisdom Breda.

Paus Franciscus spreekt graag over ‘synodaliteit’. Dat is een moeilijk woord voor ‘samen op weg’ (denk aan synergie). Daarmee bedoelt hij twee dingen. Ten eerste: we zijn samen kerk. Bij het woord ‘kerk’ denken we spontaan vaak aan bisschoppen en de paus. De hiërarchie, zeggen we ook wel. Kerk in de vorm van een pyramide. Maar wat zou de kerk zijn zonder alle gelovigen? Volgens het Tweede Vaticaans Concilie is de kerk op de eerste plaats: alle gedoopten die door God samengeroepen zijn tot verbondenheid in geloof en in inzet voor de goede zaak.

Linksaf of toch rechtdoor?

Met de Heilige Geest als ‘GPS’.

Ten tweede: we zijn op weg. Net als het Joodse volk op weg was van de slavernij naar het beloofde land, zo is de kerk op een pelgrimstocht. Op een pelgrimstocht is het soms zoeken naar de goede weg: moeten we linksaf, rechtdoor, of gingen we verkeerd? In de loop van de geschiedenis heeft de kerk inderdaad haar visie soms bijgesteld, bijvoorbeeld over slavernij en oecumene.

Samen op weg dus. Met de Heilige Geest als ‘GPS’. Hij leidt de kerk – wat zou de kerk zijn zonder de Geest? Dat doet de Geest niet alleen via bisschoppen en de paus, maar ook via de ‘geloofsgevoeligheid’ (sensus fidei fidelium) van iedereen. Het verleden en de traditie zijn belangrijke bronnen, maar ook de ‘tekens van de tijd’: de Geest spreekt nog steeds. En dus, zo paus Franciscus, is het belangrijk om met elkaar in gesprek te zijn. We kunnen van elkaar leren over wat God ons te zeggen heeft.

Synodaliteit, een bijzonder gesprek

Dat is een bijzonder soort gesprek: geen discussie, lobbyen of argumenteren, maar open en ontvankelijk – arm van geest – luisteren naar ‘wat de Geest tegen de kerken zegt’ (Apokalyps). De bisschoppen beslissen uiteindelijk, maar paus Franciscus moedigt hen aan éérst goed te luisteren. Omdat we samen kerk zijn, op pelgrimstocht, met de Geest als GPS.

Jos Moons is jezuïet en promoveerde in Tilburg op de onderwerpen Heilige Geest, Kerk en Tweede Vaticaans Concilie.