Zes jaar geleden werd pater Frans van der Lugt sj in Syrië vermoord, maar zijn nalatenschap leeft er nog altijd voort. Onder meer door het werk van de Syrische moslim Samer al-Dahhak, die de Nederlander beschouwt als zijn ‘meester’.

Als Samer al-Dahhak over de Nederlandse pater Frans van der Lugt praat, gebruikt hij voortdurend het Arabische woord muallimi, wat letterlijk ‘mijn meester’ betekent. Al-Dahhak is een sjiitische moslim uit het Syrische Al-Salamiya, een stad op circa 45 kilometer afstand van Homs. Zijn leven, en dat van heel zijn familie, is ten diepste getekend door de Nederlandse jezuïet.

Nadat pater Van der Lugt op 7 april 2014 door jihadisten in Homs werd vermoord, besloot al-Dahhak om het werk van de Nederlander voort te zetten. In navolging van hem zet hij zich in voor de Syrische kinderen van elk geloof die onder de oorlog lijden, en als gevolg daarvan niet meer naar school kunnen.

Hoe heeft u pater Van der Lugt leren kennen?

“Ik ontmoette hem voor het eerst in het jaar 2000. Ik was zonder afspraak naar het klooster van de jezuïeten in Homs gegaan, omdat ik hem wilde spreken. Ik ging door een moeilijke periode in mijn leven en wilde hem om advies vragen om mijn angsten te overwinnen. Ik had al veel over hem gehoord, over zijn wijsheid en over zijn bereidheid om iedereen te helpen, zowel christenen als moslims.

Het centrum was een van de weinige plekken waar gelovigen van drie samen konden bidden.”

Dat mijn indruk van hem klopte, heb ik ervaren toen ik eenmaal naar het centrum al-Ard (‘De Aarde’) ging. Hij had dat opgericht om zorg te verlenen aan mensen met mentale problemen en om tegelijk de interreligieuze dialoog op gang te brengen. Het centrum was dan ook een van de weinige plekken waar gelovigen van de drie abrahamitische religies samen konden komen en samen konden bidden.”

Wat voor indruk maakte pater Frans bij jullie eerste ontmoeting op u?

“Ik ontmoette een man met een onweerstaanbare charme, door zijn onvoorwaardelijke gastvrijheid, zijn glimlach, zijn vreugdevolle gezicht en zijn vermogen om te luisteren. Ik had nog nooit iemand zoals hij ontmoet.

Pater Frans heeft een kracht in mij naar boven gehaald waarvan ik niet wist dat ik die bezat. Hij leerde me ook dat de zoektocht naar betekenis in elk klein detail van de natuur een van de hoogste doelen is die een mens kan nastreven in zijn leven. Hij was echt een groot leermeester.”

U begon samen met uw familie regelmatig het centrum te bezoeken en nam ook deel aan de beroemde maseer, de retraites die hij elk jaar organiseerde.

“Dat waren ongelofelijke momenten. Het centrum werd ieder weekend voor iedereen opengesteld en dan konden we er samen eten, mediteren en bidden met mensen van andere religies. We konden ook in de tuin werken of meehelpen in de zorg voor de gehandicapte kinderen.

Een initiatief dat pater Frans had bedacht om mensen van verschillende religies samen te brengen

En dan waren er inderdaad nog de maseer, de excursies in de natuur. Het was een initiatief dat pater Frans had bedacht om mensen van verschillende religies samen te brengen en in contact te brengen met de natuur.”

Wat heeft hij u geleerd?

“Hij heeft niet alleen mij, maar alle Syriërs geleerd om de openheid en gastvrijheid te herontdekken die ons al eigen zijn sinds de tijd van de bedoeïenen. De bedoeïenen offerden alles wat ze hadden op om de mensen te kunnen ontvangen die door de woestijn trokken. En zo heeft ook pater Frans zijn leven geofferd. Hij heeft zijn tijd gegeven om ons allemaal te ontvangen, ons veiligheid en bescherming te bieden, en een luisterend oor dat samenging met zijn onvergetelijke glimlach. Die deed je voelen dat je niet bang hoefde te zijn, dat je thuis was.”

Hoe reageerde u toen u hoorde over de dood van pater Frans?

“Ik heb gehuild en mijn familieleden huilden met me mee. Maar daarna heb ik besloten om wat hij me geleerd heeft in de praktijk te brengen en vrucht te laten dragen.”

Hoe precies?

“Ik ben excursies in de natuur gaan organiseren voor de kinderen uit mijn geboortestad. Ik probeer wat ik heb geleerd van pater Frans over te brengen: over een gezonde relatie tussen mens en natuur, maar vooral over de relatie met de anderen. Tijdens zijn excursies in de Syrische natuur leerde pater Frans ons om ons open te stellen voor anderen, ook als ze heel anders zijn dan wij of zelfs in conflict zijn met ons.

De kinderen krijgen daar fysieke, psychologische en sociale therapie

Daarnaast heb ik samen met een groep mensen die net als ik geïnspireerd zijn door pater Frans’ werk, een centrum opgezet voor kinderen die door de oorlog niet meer naar school kunnen. De kinderen krijgen daar fysieke, psychologische en sociale therapie in een sfeer van religieus pluralisme en met respect voor elkaars verschillen. Precies zoals pater Frans het ons heeft geleerd.”

Welke herinnering aan hem is u het meest dierbaar?

“Zijn grote liefde voor ons allemaal. Hij was een Nederlander, maar hij was in staat om meer van Syrië en de Syriërs te houden dan wij zelf konden.

Ik vergeet nooit zijn vermogen om met anderen in contact te komen, om relaties op te bouwen. Het was wonderbaarlijk om te zien hoe iedereen van hem hield, zowel moslims als christenen. En hij gaf die enorme liefde ook terug aan ons, en in het bijzonder aan de kinderen. Ik draag talloze herinneringen aan hem mee waarin hij omgeven wordt door kinderen die zich soms letterlijk aan hem vastklampten. En hij ontving iedereen met zijn enorme glimlach en was in staat om heel veel geluk te verspreiden.” 

Eerder verschenen in Katholiek Nieuwsblad nr. 45, 8 november 2019. www.kn.nl 
Door Marta Petrosillo. Vertaling: Susanne Kurstjens