Vasten is een wijdverbreid gebruik. Maar waarom zou je vasten? En hoe? Een beschouwing van Piet van Breemen sj.

Vasten speelt een rol in alle religies, van oudsher en tot op de dag van vandaag. In de joodse godsdienst was en is het vasten (zich onthouden van voedsel, soms met een boetekleed aan en met as op het hoofd) een onmisbaar bestanddeel van de religieuze beleving. In het boeddhisme vormt het vasten (geen vast voedsel tussen 12 uur ’s middags en de volgende morgen 6 uur, afzien van slapen in een goed bed en aalmoezen geven) een wezenlijk element van de reiniging die tot de verlichting moet voeren. In de islam wordt manifest en massaal de ramadan onderhouden, ook in den vreemde. Onder de christenen werd vroeger volgens strikte regels gevast. Die zijn nu grotendeels vervallen en wordt er van de gelovige verwacht dat hij of zij zelf een gepaste vorm vindt om te vasten. Daarbij wordt dus nu een beroep gedaan op de eigen creativiteit.

Hun loodzwaar lot beweegt sommigen tot een tijdelijk, vrijwillig vasten

Dan zijn er ook nog de miljoenen mensen, die, zoals Gandhi het noemde, “een altijddurende gedwongen vasten beoefenen”. Hun loodzwaar lot beweegt sommigen tot een tijdelijk, vrijwillig vasten en tot een broederlijk delen. Dat is overigens een oeroud motief in de Bijbel, waar het vasten dat de nood van de ander over het hoofd ziet, fel gediskwalificeerd wordt.

De laatste tijd doet een nieuwe vorm van vasten opgeld, die geen religieuze achtergrond heeft, maar op afslanken of op gezondheid gericht is, en heel consequente beoefenaars heeft.

Vasten en de mystieke ruimte

Wat alle vormen van vasten gemeen hebben is: je iets ontzeggen. Dat klinkt negatief, maar heeft natuurlijk een positieve bedoeling en betekenis. Vasten wil ruimte maken voor wezenlijke waarden van het mensenleven. In een tijd waarin we overladen worden met consumptie en informatie, met indrukken en bijna onophoudelijke communicatie, is het moeilijk om onze innerlijke ruimte vrij te houden.

Ignatius zei graag “Deus semper maior”, God is altijd groter

En toch is juist die innerlijke ruimte van beslissend belang voor de uitgroei van onze persoon. Het is de mystieke ruimte die iedere mens in zich draagt en waar hij of zij pas echt zichzelf wordt. Daar woont God in ieder van ons als de diepste Grond van ons bestaan, en daar vindt het levengevende contact met God plaats. Wie wel eens in een ervaring van de natuur, van de kunst of van een ontmoeting van mens tot mens een diepe stilte in zijn eigen hart beleefd heeft, voelt wel aan wat hier bedoeld wordt, ook al heeft hij of zij daarbij misschien nog niet uitdrukkelijk aan God gedacht. Die ruimte beschermen betekent God erkennen en eren. Daar gaat het uiteindelijk om in alle vormen van vasten.

God is groter

Hoe kan dat er concreet uitzien? Men kan zich beperken in eten en drinken, in het gebruik van tv, pc en mobieltje. Men kan tijd maken voor een hulpbehoevende of eenzame medemens. Men kan dingen op orde brengen, die men al lang voor zich uit geschoven heeft of relaties in orde brengen, die echt verbetering nodig hebben. Men kan tijd vrij maken voor stilte en/of gebed, alleen of samen met anderen. Men kan eens zorgvuldiger zijn in zijn oordeel over anderen. Men kan iets ondernemen voor de derde of vierde wereld.

In de katholieke kerk heet de vastentijd officieel de veertigdagentijd. Die naam duidt op de voorbereiding op het paasfeest, het hoogtepunt van ons liturgisch jaar. Op dat feest vieren we de trouw van de Vader aan zijn Zoon, ook over de dood heen; en daarmee tegelijk ook de trouw van onze God aan ons mensen, een trouw die verder reikt dan de 80 of 100 jaren van een mensenleven.

Hoe groot je ook over Hem denkt, Hij is toch nog groter

Het paasfeest wil ons helpen groot te denken over de liefde van onze God. Ignatius zei graag “Deus semper maior”, God is altijd groter. Hij is altijd groter dan je denkt. Hoe groot je ook over Hem denkt, Hij is toch nog groter, vooral in zijn liefde, want God is liefde.

Dát kan ons hart verruimen en verblijden. De komende zondag, midden in de veertigdagentijd, grijpt daar reeds op vooruit en heet in de officiële liturgie dan ook terecht Zondag Laetare – dat is: verblijdt u.

Deze bijdrage is overgenomen van www.igniswebmagazine.nl.