De Jesuit Refugee Service en de Dublinverordening

Larisa is een Tsjetsjeense vrouw die het in haar leven niet gemakkelijk heeft gehad. Een tijdje geleden ontmoette ik haar in een gesloten centrum. Ze had asiel aangevraagd in België, waar haar broer, die Belg was geworden, al jaren woont. De Belgische administratie had haar opgesloten omdat Polen haar asielaanvraag moest behandelen. Waarom Polen? Om tot bij haar broer in België te kunnen komen was Larisa door Polen gereisd, het eerste EU-land dat ze had betreden. Daar werden haar vingerafdrukken genomen en in het Eurodacsysteem bewaard. België had de vingerafdrukken in deze Europese databank teruggevonden. In Polen kende ze niemand. België was het land waar ze veiligheid zocht, bij haar broer, die haar ten laste wilde nemen. Het stond vast dat ze bescherming en veiligheid nodig had, want de oorlog had diepe wonden in haar gegrift: haar echtgenoot en een zoon waren vermoord. Een tweede zoon was vermist. Zelf had ze een slag op het hoofd gekregen waardoor ze arbeidsonbekwaam was verklaard. Toch stuurde België haar terug naar Polen, waar ze in een opvangcentrum terechtkwam met een aantal gewelddadige medebewoners met drankproblemen. Op eigen initiatief is ze dan maar naar kennissen in Wit-Rusland getrokken, zonder het resultaat van haar asielprocedure af te wachten.

Dublinprocedure

Dit is slechts één verhaal van een asielzoeker in de “Dublinprocedure”. Dublin II is een Europese Verordening die in 2003 in werking trad met de bedoeling om het Europese asielbeleid te harmoniseren. Op basis van deze verordening wordt de lidstaat bepaald die verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag.

Medewerkers van Jesuit Refugee Service-kantoren in Europa worden vaak geconfronteerd met het menselijke leed dat deze Verordening veroorzaakt. Het verhaal van Larisa stemde tot nadenken en resulteerde in een onderzoeksvoorstel dat bij het Europees Vluchtelingenfonds werd ingediend. Het project werd goedgekeurd en gesubsidieerd. In tien EU-lidstaten, waaronder België, werden meer dan 250 personen in de Dublinprocedure geïnterviewd en overheden werd gevraagd naar hun praktijken bij de toepassing van de verordening.

Slecht geïnformeerd

De resultaten zijn veelzeggend: 55% van de ondervraagden is slecht geïnformeerd over de Dublinprocedure. Deze gebrekkige informatie heeft nefaste gevolgen, want de asielzoekers weten vaak niet welke rechten ze hebben en hoe ze beroepsprocedures kunnen instellen. 84% vindt de Dublinverordening oneerlijk of verkeerd en baseert zijn oordeel vooral op het feit dat men niet kan kiezen in welk land men asiel aanvraagt.
De menselijke waardigheid staat op het spel daar waar personen worden opgesloten en verwijderd van familieleden in plaats van met hen te worden herenigd. Bovendien worden de landen aan de buitengrenzen van de EU, die vaak een zwakker asiel- en opvangsysteem hebben, door hun geografische ligging alleen al zwaarder belast dan landen die meer centraal gelegen zijn. Een man die uit België naar Italië zou worden teruggestuurd antwoordde op de vraag wat hij daar zou doen: ”Sterven. Gewoon sterven. Waarom zou België mij naar Italië terugsturen? Ik heb daar twee jaar op straat geleefd. Ik moest om eten bedelen. Dit is onmenselijk.”

Reflectie

Kortom: een grondige reflectie over de principes en de gevolgen van de verordening dringt zich op. Tot deze denkoefening wil het onderzoek bijdragen met een aantal aanbevelingen die gebaseerd zijn op de getuigenissen van personen die de Dublinverordening aan den lijve hebben ondervonden.  “Je moet geduldig zijn, mentaal, fysiek en geestelijk. Je moet solide zenuwen hebben om detentie en een transfer te ondergaan,” zei één van de ondervraagden. Een andere asielzoeker bevestigd deze woorden en voegde eraan toe:”Europa is niet het paradijs dat ik me in mijn land had voorgesteld. Je mag niet vergeten wat je hebt in je eigen land. Maar als je voor oorlog moet vluchten, dan heb je geen keuze.”

Het Europese rapport, “Protection interrupted” (Onderbroken bescherming) wordt tijdens een conferentie op 4 juni 2013 in het Silken Berlaymonthotel in Brussel voorgesteld. Vanaf 4 juni 2013 is het rapport in het Engels te raadplegen zijn op de website van JRS-Belgium: www.jrsbelgium.org .

Nathalie Salazar Medina

• Klik hier voor de persmededeling van JRS Europe dd 4 juni 2013
• Legende foto: juni 2012, opvangcentrum van het Rode Kruis in Gembloux: JRS vrijwilliger, Guy Lethé, interviewt een Malinese asielzoeker in de Dublinprocedure