Hoe met 215 jezuïeten tot consensus komen?

Behalve de verkiezing van de generale overste omvat de taak van een Algemene Congregatie ook de voorbereiding van de richting die de jezuïetenorde in de komende jaren zal nemen. Hoe kan een zo diverse groep van meer dan tweehonderd mannen samen reflecteren om tot een consensus te komen?

Verschillende niveaus

Specifieke onderwerpen moeten worden overwogen op verschillende niveaus; boven alles, op persoonlijk niveau. Tijd voor jezelf, zodat elke afgevaardigde kan bidden en nadenken over het betreffende onderwerp, is essentieel. Iedereen krijgt de mogelijkheid om zich te concentreren op zijn persoonlijke standpunt, zijn gedachten, zijn innerlijke bewegingen. De afgevaardigden nemen ook deel aan informele uitwisselingen onderling om te zien hoe verschillende benaderingen kunnen helpen om hun persoonlijke horizon te verbreden, om de zaak vanuit andere standpunten te bezien of om zich bewust te worden van nieuwe nuances. Daarna komen de bijeenkomsten in subgroepen; deze kunnen een gevarieerde samenstelling hebben – op basis van een gemeenschappelijke taal of per assistentie of conferentie.

Op zoek naar consensus

Kleine groepen vergemakkelijken de uitwisseling, wat weer ten goede komt aan het vinden van punten van overeenstemming op intellectueel, emotioneel en spiritueel niveau. Geleidelijk aan, door te luisteren naar elkaar, groeien gemeenschappelijke opvattingen, vormt zich een consensus rond bepaalde doelstellingen en vallen andere doelen, die heel belangrijk leken, weg.

Ten slotte komt de discussie in de aula waarbij een uitwisseling tussen alle afgevaardigden de gelegenheid biedt om je eigen positie te verduidelijken en om wat echt belangrijk is voor de Sociëteit als geheel te herkennen. Net als in een zeef botsen je eigen ideeën tegen die van anderen, passen ze zich aan en alle persoonlijke belangen, zelfs die waarvan je je niet bewust was, worden eruit verwijderd. Een eenvoudige, transparante zoektocht naar het algemeen welzijn – dat is de uiteindelijke bedoeling.

Het geestelijk gesprek

Om dit niveau van communicatie te bereiken, biedt de ignatiaanse traditie een bepaalde vorm van dialoog: het geestelijk gesprek. Dit is niet per se een gesprek over spirituele zaken, maar eerder een manier van interactie op basis van annotatie 22 van de Geestelijke Oefeningen van Ignatius:

“Tot grotere hulp en vooruitgang van wie de geestelijke oefeningen geeft en van wie ze krijgt, dient men van de vooronderstelling uit te gaan dat ieder goed christen eerder bereid moet zijn de opvatting van zijn naaste te sauveren dan te veroordelen. Kan hij ze niet sauveren, dan moet hij vragen hoe de ander ze verstaat. Verstaat die ze verkeerd, dan moet hij hem met liefde verbeteren. Helpt dat niet, dan moet hij alle gepaste middelen zoeken opdat die mening, goed verstaan, gesauveerd wordt.”

Echt luisteren

De “Vooronderstelling“, zoals deze annotatie ook wel genoemd wordt, vereist dat je een houding aanneemt waarbij je nauwgezet en ernstig luistert naar de ander; waarbij je probeert te begrijpen wat deze in zijn woorden en in zijn hele gedrag wil overbrengen. Deze niet-oordelende manier van luisteren poogt de diepte van wat de ander communiceert te peilen.

Aan de andere kant, wanneer je spreekt over een specifiek onderwerp, vereist dit een vrijheid van geest (de ignatiaanse onverschilligheid) en een inzet om boven je persoonlijke belangen uit te stijgen en zo te zoeken naar het welzijn van de hele groep. Jezelf bewust plaatsen in de aanwezigheid van God wanneer je nadenkt over een vraag, zelfs een die niet expliciet spiritueel is, helpt om je te bevrijden van vooroordelen en ideologieën die vaak onze manier van denken, soms onbewust, beïnvloeden. Dit vraagt ​​om stilte en concentratie, maar bovenal, de wens om het algemeen belang te dienen.

Het geestelijk gesprek is een proces op basis van wederzijds vertrouwen dat niet alleen een relatie met de ander veronderstelt, maar ook spirituele en persoonlijke dimensies heeft. Natuurlijk, deze vorm van communicatie is in de praktijk niet zonder uitdagingen, vooral waar het gaat om wederzijds begrip. Op sommige momenten is het moeilijk om inzicht te bereiken, vooral wanneer er onduidelijkheden zijn rond bepaalde begrippen. Echter, wanneer je je bewust bent van de goede bedoelingen van de ander en je  beseft dat jij en je gesprekspartner zich inzetten om tot een gemeenschappelijk inzicht te komen, dan gebeurt er iets bijzonders: de groep wordt een plaats waar het mogelijk wordt om duidelijk te herkennen waarheen de Heilige Geest deze wil leiden.

En het teken dat iedereen bewust maakt dat dit gebeurt, is de troost die de harten van allen vervult.