Tynke van Schaik nam deze zomer deel aan de stadsretraite van de jezuïeten in Amsterdam. “Wanneer je je ontvankelijk maakt voor God kan Hij het niet laten daarvan te profiteren.”

Denk je aan retraites, dan zie je verstilde abdijtuinen voor je waar mensen in alle rust mediteren, of kloostergangen waar zachtjes het geruis van voetstappen klinkt. Maar kun je ook een stilte-retraite doen in het hart van een grote stad, waar je struikelt over toeristen? Drieëndertig deelnemers waagden afgelopen zomer de gok. De opzet van de retraite was eenvoudig: gezamenlijke dagopeningen en -sluitingen in de Krijtberg, dagelijks drie geleide meditaties, een eucharistieviering en gesprekken met een begeleider. De retraitanten zorgden zelf voor een slaapverblijf.

Tynke van Schaik, wat was voor u de reden om juist voor deze retraite te kiezen?

“Niet zo lang geleden ben ik tot geloof gekomen. Ik zit nog middenin een zoektocht naar een plek waar ik gelovig thuis kan komen. Kerk is vreemd voor mij en ik was ook nog nooit op een retraite geweest. Dit leek mij een laagdrempelige manier om kennis te maken met de katholieke kerk. Voor nieuwkomers roept een stilteretraite van acht dagen toch een soort vrees op. Hier kon je, als je dat wilde, gewoon thuis slapen. Dat geeft iets vertrouwds. Wat mij ook aantrok, was het element van de drukke stad. Normaal probeer ik ook te geloven in het gewone leven. Hoe kan ik daarin de innerlijke stilte bewaren?”

Het contrast met de stille, koele kerk en de wereld daar buiten was enorm. Hoe heeft u dat ervaren?

“De eerste dag probeerde ik in de middag de straat op te gaan om te oefenen de stilte bij mij te houden. Ik werd door toeristen onder de voet gelopen en wietwalmen dreven mijn kant op. Het lukte niet zo goed. Maar dat gaf niets, alles was nieuw. Elke dag ging ik iets langer naar buiten. Door de retraite kwam ik in een soort onderstroom terecht. Dat herkende ik uit de periode waarin ik het geloof ontdekte. Het gevaar is dan dat de zaadjes die gepland zijn zomaar worden weggepikt. Maar door mij over te geven aan de retraite, de dagorde en de stilte, lukte het ondanks het rumoer van de stad om in de onderstroom te blijven.”

Hoe zou u de retraite voor uzelf omschrijven?

“Heel waardevol. Vooral vanwege de verdere ontdekking met wat ik maar noem ‘de onderstroom’. Om daar naar terug te keren, zijn stilte en zwijgen belangrijk voor mij. Maar ook wachten. Tijdens de retraite verveelde ik mij soms. ‘Oh, duurt het nog twee uur voordat we mogen eten…’ Mij aan die orde overgeven was een belangrijke les. Als ik in die onderstroom terecht wil komen, helpt het geduldig te zijn en mij minder door impulsen te laten drijven. De huidige tijd vraagt van je onmiddellijk te reageren, maar als ik niet reageer of wacht, dan is er geen man overboord. Dat was voor mij een nieuwe gedachte. Verblijven in die onderstroom helpt om vanuit een grotere vrijheid te leven en te reageren.”

Is er een zin of gedachte uit de retraite bijgebleven?

“Ik had niet zoveel met Jezus. Ik kwam tot geloof in God en toen kwamen daar Jezus en de heilige Geest bij. Een meditatie ging over wie de mensen zeggen wie Jezus is. De één vindt hem fantastisch, de ander vindt hem een malloot die zijn verstand heeft verloren. Jezus zit ook in die onderstroom, Hij is vrij en het maakt hem weinig uit wat anderen van hem vinden. Dat kon ik koppelen aan het proces waar ik tijdens de retraite zelf in zat. Ik kreeg een band met Jezus. Als iemand zei: “volg Jezus”, dan had ik daar geen beeld bij. Nu wel.”

Hoe nu verder?

“Ik zat op een gegeven moment in de kerk, tegenover de gekruisigde Jezus en dacht: het is volslagen natuurlijk dat wij geloven. Je hebt geloof nodig om je ziel te voeden. Waarom heb ik dat pas op mijn veertigste ontdekt? Ik besefte dat ik mij meer wil omringen met mensen die ook geloven. Om in die gemeenschap voedsel te vinden. Dus die zoektocht ga ik nu in.”

Tynke van Schaik is illustrator. Tijdens de retraite merkte ze dat alles steeds stiller werd en het essentiële overbleef. Dat uitte zich in het wegstrepen van woorden in een boek, totdat enkel woorden en fragmenten van zinnen overbleven die haar brachten naar ‘de onderstroom’. “Het is zoals een monnik laatste tegen mij zei: wanneer je je ontvankelijk maakt voor God kan Hij het niet laten daarvan te profiteren.”