Een interview met rector F.-X. Dumortier sj

De Gregoriaanse Universiteit in Rome, wie kan daar beter over informeren dan de rector, pater François-Xavier Dumortier s.j.?

De Pauselijke Gregoriaanse Universiteit, opvolger van het Romeins College, is in 1551 gesticht door Ignatius van Loyola voor de intellectuele vorming van jonge mensen – jezuïeten en niet-jezuïeten – met het oog op de verkondiging van Christus en de dienst aan de Kerk op verschillende plaatsen in de wereld. Dit was de tijd van zowel de katholieke Contrareformatie als die van de missionaire expansie. Het Romeins College, dat kort na haar oprichting Universitas Nationum genoemd werd, was meteen zeer internationaal. Het was een plaats waar werd nagedacht over en geëxperimenteerd met onderwijsmethoden in samenwerking met de colleges die de jonge jezuïetenorde wereldwijd bezig was op te richten. Het bood een brede intellectuele opleiding, met natuurlijk filosofie en theologie, maar ook wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde. In Rome, de stad waar je op een speciale manier de universaliteit van de Kerk voelt, moet de Gregoriana nu in zekere zin het “Romeins College van het derde millennium” zijn; trouw aan haar geschiedenis en traditie, maar ook open voor de huidige realiteit en eisen om aan de noden van Kerk en wereld tegemoet te komen.

De Gregoriana vandaag

Tegenwoordig telt de Gregoriana zes faculteiten – filosofie, theologie, kerkelijk recht, missiologie, geschiedenis en cultureel erfgoed van de Kerk, sociale wetenschappen – en twee instituten – het Instituut voor Spiritualiteit en het Instituut voor Psychologie.  Verder zijn er vijf interdisciplinaire centra:

1. Het vormingscentrum voor toekomstige opleiders van seminaristen, priesters en religieuzen
2. Het centrum “Kardinaal Bea” voor de betrekkingen tussen joden en christenen
3. Het “Centrum voor geloof en cultuur – Alberto Hurtado” voor opleidingen in sociaal-politieke ethiek en begrip van het geloof (voor studenten jonger dan 35 jaar)
4. Het Centrum voor kinderbescherming – een online centrum voor informatie en opleidingen over allerlei kwesties, waaronder die van seksueel misbruik van minderjarigen
5. Het Centrum voor ignatiaanse spiritualiteit dat opleidingen in de ignatiaanse traditie en spiritualiteit aanbiedt.

Ongeveer 370 mensen geven les aan de Gregoriana; van hen maakt slechts een derde deel uit van het basisteam van docenten in de zin dat zij volledig geïntegreerd zijn (of dit op korte termijn zullen zijn) in de verschillende faculteiten. De meerderheid van het zeer internationale lerarencorps is jezuïet – dit is bij statuut bepaald door de Heilige Stoel omdat de Gregoriana is toevertrouwd aan de Sociëteit van Jezus. De overige docenten zijn diocesane priesters, religieuzen, zusters en leken. Er zijn ruim 2600 studenten en elk jaar verwelkomen wij ongeveer 600 nieuwe. Ze komen uit meer dan 120 verschillende landen: 25 tot 26% van hen is Italiaan, 24% komt uit andere landen van Europa, ongeveer 19% uit Latijns- en Midden-Amerika, 13% uit Azië, 11% uit Afrika en 6 tot 7% uit Noord-Amerika. De meesten zijn door hun bisschoppen, hogere oversten en andere kerkelijke leiders gestuurd; meer dan 80% is seminarist, priester, mannelijk of vrouwelijk religieus – dit cijfer weerspiegelt onze verantwoordelijkheid ten opzichte van het heden en de toekomst van de Kerk, zowel op wereldniveau als op andere niveaus. Deze verantwoordelijkheid is evenredig aan van het vertrouwen dat gesteld wordt in de Gregoriaanse Universiteit, maar zeker ook in de jezuïetenorde.

Een paar interessante cijfers

• De tweede taal, na het Italiaans, is Spaans; 5 tot 6% is Franstalig.
• Van de studenten is 14% vrouw en 18% is leek.
• De helft van de begroting is afkomstig van donaties die zijn verzameld via stichtingen en weldoeners, in het bijzonder Duitse, Amerikaanse en Engelse.

“Ik wil niet dat de Gregoriaanse Universiteit een seminarie wordt met een universitair niveau maar een echte universiteit. Een toegankelijke plek, vruchtbare aarde. Het hart van de wereld dient hier te slaan, we moeten aan de toekomst denken. De wereld verandert door de kracht van ideeën.” (F.-X. Dumortier s.j., december 2012)

Soms noemt men de Gregoriana wel de universiteit voor toekomstige bisschoppen. Het is waar dat ongeveer 20% van de bisschoppen een deel van hun opleiding aan de Gregoriaanse Universiteit gevolgd heeft; de Gregoriana is hun Alma Mater. Het is belangrijk te beseffen dat een meerderheid van de studenten in alle opzichten van hoge kwaliteit is en het is niet verwonderlijk dat een aantal van hen geroepen is om de Kerk en de mensen te dienen in verantwoordelijkheden die het beste van hen vergen. Onze grootste wens is echt om dienaren van het Evangelie en van de Kerk op te leiden, ongeacht waar ze heen worden gezonden en wat hun toekomstige werk zal zijn.

Enkele opvallende kenmerken

Ik wil graag een paar opvallende kenmerken van onze universiteit noemen. Zo is zij de oudste Pauselijke Universiteit in Rome en haar lange en indrukwekkende intellectuele traditie verplicht haar tot een grote zorg voor de kwaliteit van het onderwijs en de vorming van de studenten. Verder moet worden opgemerkt dat deze universiteit is toevertrouwd aan de Sociëteit van Jezus. Los van de sporen die sommige jezuïeten hebben achtergelaten, moeten we erkennen dat de Gregoriana sterk wordt gekenmerkt door waar de jezuïetenorde voor staat, door wat zij verstaat onder haar missie, door haar spirituele traditie, haar visie met betrekking tot onderwijs en de constante zoektocht naar kwaliteit in intellectueel werk. Voeg daaraan toe dat het Bijbels Instituut en het Oosters Instituut ons de mogelijkheid geven om banden te ontwikkelen en te versterken die ons nu al toestaan ​​om samen de Kerk beter te dienen en dat waarschijnlijk nog meer in de toekomst zullen doen.

Bijvoorbeeld: onze drie bibliotheken, die ongeveer 1,6 miljoen boeken bevatten, zijn een ongeëvenaard instrument voor vele onderzoekers van over de hele wereld. Bovendien, de zeer internationale samenstelling van zowel de studentenpopulatie als het docentencorps geeft aan beide groepen een sterke opening naar de hele wereld. Er zijn maar weinig andere universitaire milieus die het mogelijk maken om op deze schaal en op deze manier de katholiciteit van de Kerk te ervaren. Moet ik nog het belang van vermelden van wetenschappelijk onderzoek aan de Gregoriana? Tijdens het academisch jaar 2011-12 werden 109 proefschriften verdedigd – waarvan 47 in de theologie. Bedenkt u eens hoe dit het onderzoek bevordert!

Om het “Romeins College van het derde millennium” te zijn is het van groot  belang om een visie op de toekomst te hebben, want op basis van deze visie kunnen projecten worden bedacht, gepland en geïmplementeerd. Ik denk dat het belangrijk is om alle eisen te hebben als die van een gewone universiteit – in het bijzonder het ontwikkelen van relaties met andere universiteiten en instellingen –, maar ook om stil te staan bij wat ons onderscheidt van andere instellingen vanwege onze eigen missie en studenten. Onze wens om het “Romeins college van het derde millennium” te zijn, heeft ons aangezet tot veel van de huidige hervormingen en de al uitgewerkte initiatieven (lerarenopleidingen, interdisciplinaire ondernemingen) en projecten die alleen de een na de ander begonnen kunnen worden. Bovendien vraagt de vorming van onze studenten dat we ons terdege bewust zijn van de uitdagingen die zij die het Evangelie van Christus willen doorgeven aan de mensen van tegenwoordig,  ontmoeten en zullen ontmoeten … en dat we in staat zijn om permanent te evalueren wat we doen en hoe we het doen. Deze eis lijkt misschien vanzelfsprekend, maar is niet eenvoudig. Tenslotte lijkt het mij dat veel kwesties in Kerk en samenleving intellectueel van aard zijn en dit vereist dat de Gregoriana haar bijdrage levert

Behoeften en verwachtingen van studenten

Ik heb veel respect en bewondering voor de studenten die ik zie, ontmoet en ken. Ze hebben de problemen en zorgen van hun generatie. Zij zijn, althans in een aantal landen, geboren en getogen in een geseculariseerde samenleving, waarin God niet vanzelfsprekend is of waar zelfs sprake is van de marginalisering van religie en de gelovigen zelf. In andere landen is de realiteit anders, maar bestaan vaak dezelfde verwachtingen: een methodiek die krachtig en gestructureerd is in de verschillende disciplines, een vorming die volledig recht doet aan de spirituele dimensie, een opleiding die ook de leer van de Kerk omvat, een training die studenten in staat stelt om zich intellectueel en spiritueel in de hand te nemen en om vooruit te gaan met moed, vertrouwen en durf.

François-Xavier Dumortier s.j. is oud-provinciaal van de Franse jezuïeten en voormalig president van het Centre Sèvres, het opleidingscentrum van de jezuïeten in Parijs. 

• Website van de Gregoriaanse Universiteit