Afscheid van pater Adolfo Nicolás

Een plechtige gebeurtenis

Veel gebeurtenissen worden omschreven als “plechtig” – meestal ten onrechte, maar af en toe zijn er momenten waarop alleen dat woord van toepassing is. Vanochtend (3 oktober 2016) deed zich een dergelijke situatie voor toen de Algemene Congregatie (A.C.) het ontslag aanvaardde van pater Adolfo Nicolás, de algemene overste van de jezuïeten. Voor mij was dit moment zelfs ontroerender dan de prachtige liturgie van de avond ervoor tijdens de opening van de A.C. onder leiding van pater Bruno Cadoré, de magister generaal van de dominicanen.

De dag begon nogal gewoon. Na een gebed waarin de heilige Geest werd aangeroepen, hielden we ons bezig met de formaliteiten die horen bij het begin van een Algemene Congregatie. De sessie was wat ”interessanter” door de technische problemen die bijna altijd optreden bij het eerste gebruik van nieuwe tabletcomputers door een groep van meer dan tweehonderd. Ondanks onze opleiding kunnen we nog steeds “technologisch uitgedaagd” worden. Het wachten op de technici om alles in orde te brengen viel minder zwaar vanwege de goede sfeer die er heerste in de prachtige onlangs gerenoveerde zaal. In redelijk korte tijd verklaarden we de 36e Algemene Congregatie geopend en geldig.

Het verzoek van pater Nicolás

Maar de stemming veranderde toen we overgingen tot het volgende agendapunt: de behandeling van het verzoek van pater Nicolás om ontslag te kunnen nemen – dit was echt een historisch moment. Het was pas de derde keer dat een congregatie deze mogelijkheid moest overwegen. De generaal sprak vanuit het hart over zijn redenen om af te willen treden. Deze waren alle geworteld in zijn wens om de Sociëteit van Jezus en de Kerk te dienen en ervoor te zorgen dat de Orde de krachtige leiding die ze nodig heeft en verdient, zou ontvangen.

Na een kort verslag van een van de vier jezuïeten belast met de zorg voor het welzijn van pater generaal en de Orde, de zogenaamde assistenten ad providentiam, onderscheidde ieder van ons in gebed of hij het verzoek kon goedkeuren of niet; of hij placet (ja) of non placet zou stemmen. De zaal was muisstil en vervolgens kwamen we één voor één naar voren om ons stembiljet te deponeren in een grote houten stembus. Niet vaak ziet men dat jezuïeten er zich zo bewust zijn van zijn dat het een "kwestie van grote importantie” betreft; op dat moment, echter, werd er niet gesproken en was iedereen onder de indruk van wat dit moment betekende. De stemmen werden geteld en vervolgens voorgelezen, met het resultaat dat we het verzoek van pater Nicolás goedkeurden. Vervolgens keerde pater Nicolás terug in de aula. Niet alleen om het nieuws te ontvangen, maar ook onze diepe dankbaarheid en eerbied, uitgedrukt in vier hartelijke en langdurige staande ovaties. Het was, zoals een afgevaardigde opmerkte, een van de meest krachtige uitingen van broederlijke liefde en respect die we ooit hebben gezien en waarvan we wensten dat al onze medebroeders het hadden kunnen meemaken.

Frederico Lombardi

Het was het de taak van pater Federico Lombardi, een van de assistenten ad providentiam en voormalig woordvoerder van de paus, om onze waardering uit te drukken. Hij deed dat met verve, waarbij hij sprak over de vele manieren waarop pater Nicolás ons heeft gediend. Hij vertelde ons over de vele zaken die hij bereikt had; over de vele manieren waarop hij had voorgeleefd waartoe pater Cadoré ons de avond ervoor had opgeroepen: “de stoutmoedigheid om te streven naar het onwaarschijnlijke”. Gedurende acht jaar als generale overste was hij opgekomen tegen alle middelmatigheid onder zijn broeders, had hij ons opgeroepen om meer de diepte in te gaan en een meer universele visie te hebben van onze missie om onze Schepper en Heer te dienen. Hij had warme banden met zowel paus Benedictus als paus Franciscus – in het tweede geval geen geringe taak omdat het de eerste jezuïet als paus betrof. Gedurende al die tijd, merkte pater Lombardi op, met alle moeilijkheden waar hij mee te maken kreeg, leidde hij altijd op een innemende, hartelijke, opgeruimde en barmhartige manier; nooit met een verdrietig of boos gezicht – een waardige opvolger van Sint-Ignatius.

Terug naar de Filippijnen

Hij keert nu terug “in de gelederen” en hij is klaar om terug te gaan naar de Filippijnen in opdracht van zijn provinciale overste. Maar het warme applaus dat hem opnieuw begroette tijdens de lunch laat zien dat hij zich altijd omringd zal weten door de liefde, het respect en de dankbaarheid van zijn medebroeders – en vele anderen. Men zou deze ochtend kunnen omschrijven als “plechtig”, maar niet “zwaar”. Integendeel, de plechtigheid in de aula maakte ons alleen maar duidelijk – alsof dat nodig was – dat hij ons leven, onze missies, onze toekomst op vele wijzen heeft beïnvloed. Deze ochtend hebben we duidelijk kunnen zien hoe “plechtigheid” kan ontroeren, ons kan helpen onze emoties te uiten.

Ron Mercier sj

• Video's over het bezoek van pater Adolfo Nicolás aan de Vlaamse jezuïeten en hun medewerkers in 2011

• Meer Nederlandstalige bijdragen over de 36ste AC
• Officiële website 36ste AC