Nog steeds zijn er jezuïeten-theologen die hun invloed uitoefenen op de ontwikkelingen van de katholieke theologie. Een van hen is Jon Sobrino, een jezuïet van Baskische afkomst.

Ingetreden in 1956 werd Jon Sobrino reeds het jaar daarop uitgezonden naar El Salvador in Centraal-Amerika. Daarheen keerde hij ook terug na het voltooien van zijn studies (USA) en het behalen van een doctoraat in de theologie (Frankfurt). Sindsdien beschouwt hij El Salvador als zijn tweede vaderland. Hij was de persoonlijke adviseur van de aartsbisschop van San Salvador, Oscar Romero, die in 1980 werd vermoord omdat hij voor de armen opkwam.

Niet klakkeloos overnemen

Sobrino zelf, die een van de bekendste vertegenwoordigers is van de bevrijdingstheologie, zei ooit: “In God geloven, betekent solidair zijn met de onderdrukten”. Hij doceert aan de Centraal-Amerikaanse Universiteit van San Salvador, die hij mede heeft helpen oprichten, samen met zijn landgenoot Ignacio Ellacuria. Deze werd in 1989 met vijf collega’s vermoord. Sobrino die in dezelfde communauteit woonde, ontsnapte aan de slachting, omdat hij in het buitenland een cursus gaf.

De bevrijdingstheologie wil op een heel eigen wijze de vernieuwing in de theologie gestalte geven. Het Nieuwe Testament moet worden verstaan vanuit zijn oorspronkelijke context. Van daaruit moeten de formuleringen van de traditie opnieuw worden geïnterpreteerd, omdat ze niet klakkeloos kunnen worden overgenomen in een andere context. Als een theologie niet meer in staat is de vertaalslag te maken van het evangelie naar de actuele situatie, dan is die theologie dringend aan herziening toe.
In de context van Latijns-Amerika, in een samenleving met zoveel schrijnend onrecht, betekende dit dat de theologie alleen geloofwaardig kan zijn, als ze zich afvraagt wat Jezus betekent voor de armen.

Jezus in zijn historische context

Zo komt Sobrino tot een christologie die uitgaat van de historische Jezus zoals hij naar voren komt in de evangelies. Hij vertrekt dus niet  vanuit de kerkelijke dogma’s om van daaruit de Schrift te lezen en te interpreteren, maar tracht de persoon van Jezus in zijn historische context te verstaan en de brug te slaan naar de context waarin hij zelf staat en waarmee hij solidair wil zijn. Een christologie die niet historisch, maatschappelijk en politiek verankerd is, werkt vervreemdend. Dat heeft hem het verwijt opgeleverd dat hij teveel nadruk legde op het menselijk karakter van Jezus ten koste van zijn goddelijkheid. Solidariteit met de armen zou de plaats innemen van de verlossing door Jezus Christus.

In maart 2007 kreeg Sobrino een officiële kennisgeving (notificatie)van de Congregatie van de Geloofsleer, waarin zijn theologie als zeer gevaarlijk werd beschreven, zonder dat er disciplinaire maatregelen werden aangekondigd of getroffen. Hem werd gevraagd  onvoorwaardelijk met deze notificatie  in te stemmen. Sobrino meende dat niet te kunnen doen en verantwoordde dat in een brief aan de Generaal van de Sociëteit. Dat hem toch beperkingen worden opgelegd door de plaatselijke bisschop is niet uitgesloten.

Zie vooral:

• Jesuchristo liberador, lectura histórico-theológica de Jesús de Nazaret
• La fe en Jesuchristo, essayo desde las Victimas