Bij gelegenheid van de 500^e geboortedag van Peter Canisius dit jaar schreef de Zwitserse jezuïet Pierre Emonet een nieuwe biografie. Het kreeg in de Nederlandse vertaling de rake titel Peter Canisius, mysticus & manager.

Canisius was mysticus sinds hij geraakt was door Christus in de Geestelijke Oefeningen. Jezus vervulde zijn leven en Hij gaf Canisius de liefde voor de mensen, ook als het zijn tegenstrevers waren. Die Geestelijke Oefeningen kwamen voor Canisius op het best denkbare moment, tijdens zijn studie in Keulen toen hij 22 jaar oud was. 

Canisius werd tegen wil en dank een onvermoeibare manager: hij stichtte scholen, reorganiseerde universiteiten en bisdommen, en was dertien jaar provinciaal overste van de Duitstalige jezuïeten. 

Canisius was een pionier

Peter Canisius is de eerste Nederlandse jezuïet. Canisius werd opgenomen in de Sociëteit van Jezus (jezuïetenorde) door Sint Ignatius zelf, toen er nog minder dan tien leden van de Orde waren met plechtige geloften. Hij was de eerste jezuïet die een gedrukt boek publiceerde, met teksten van de Duitse mysticus Tauler. Hij hoorde bij de groep die het eerste college stichtten in Messina op Sicilië – er zouden nog 18 colleges door hem opgericht worden. Zijn catechismus voor kinderen beleefde 400 uitgaven en werd gebruikt tot in de 20^e eeuw. Hij nam deel aan verschillende sessies van het belangrijke Concilie van Trente. 

Het boek van pater Emonet biedt een overzicht van het vele dat Canisius heeft gedaan en de verschillende rollen die hij moest vervullen, telkens in opdracht van zijn meerderen. Het viel mij op hoe van jongs af aan Canisius vroeg om de genade om te mogen volhouden. 

Andere publicatie over Peter Canisius

De vertaling werd verzorgd door Teun Bakels sj en Ben Stoffels sj, tijdens hun quarantaine in het jezuïetenhuis in Nijmegen. Paul Begheyn sj deed de eindredactie van de Nederlandse editie. Het boek is uitgegeven met twintig illustraties, op tijd voor de feestelijkheden van 8 mei 2021, de 500e geboortedag van Canisius. 

Over geen enkele Nederlandse jezuïet verschenen zoveel publicaties als over Peter Canisius. In de Gids voor de geschiedenis van de jezuïeten in Nederland 1540-1580 van 15 jaar geleden staan bijna duizend titels vermeld. In het Nederlands zijn er diverse publicaties van Paul Begheyn sj, die net als Canisius opgegroeide in Nijmegen. Die artikelen en boeken van pater Begheyn zijn ofwel summier – zoals het boekje uit de Herautreeks van 1981 –  ofwel over een bepaald onderwerp zoals de beroemde Catechismus of over nieuw ontdekte brieven. Het genoemde boekje uit de Herautreeks is vrijwel integraal te vinden op de website Lucepedia.nl. Dit is zeer toegankelijk artikel over Canisius: informatief, leesbaar en veelomvattend, zonder veel details. Lucepedia is een goede opstap naar het meer uitgebreide en fascinerende boek van Emonet.

Pierre Emonet sj. Peter Canisius, Nijmegen 1521 – Fribourg 1597, mysticus & manager.