In zijn filosofisch promotie-onderzoek komt jezuïet Matthias Kramm op voor inheemse volken en hun culturele tradities.

Op vrijdag 18 september verdedigde Matthias Kramm in het Academiegebouw in Utrecht zijn filosofisch proefschrift ‘Balancing tradition and development’. Matthias lid van de Duitse jezuïetenprovincie, maar woonde in de afgelopen jaren in een Amsterdamse jezuïetencommuniteit. Zijn proefschrift gaat over de gespannen verhouding tussen lokale tradities en ontwikkelingsprojecten die soms tradities in gevaar kunnen brengen. Sommige auteurs, schrijft hij, zeggen dat economische ontwikkeling voorrang heeft op culturele tradities, anderen dat lokale tradities moeten worden beschermd tegen westerse ideeën van vooruitgang. 

Traditie en ontwikkelingsprojecten

Matthias onderzocht hoe inheemse gemeenschappen hun culturele tradities, van voorouders geërfd, kunnen blijven respecteren naast ontwikkelingsprojecten, bijvoorbeeld de aanleg van een waterirrigatiesysteem. Hij verdedigt dat traditie meer is dan alleen conservatisme. Hij komt op voor inheemse volken en hun culturele tradities.

Interculturele waarden geven de beste criteria voor de evaluatie van culturele tradities, zo luidt zijn stellingname. Welzijn, een belangrijke waarde, onderscheidt hij economisch, materieel, sociaal-politiek en betekenisvol: harmonie met de natuurlijke wereld. Twee casestudies fungeerden als test voor zijn beoordelingsinstrument: de culturele traditie van onbetaald gemeenschapswerk, een traditie in het zuidoosten van Mexico, en effecten van culturele tradities binnen inheemse toerismeprojecten in Nieuw-Zeeland. 

De academische discussie

Zijn proefschrift draagt op drie manieren bij aan de academische discussie. Ten eerste door de analyse van het begrip culturele traditie binnen de politieke filosofie en diverse andere disciplines. Verder door een normatief kader te ontwikkelen om de waarde van culturele tradities vast te stellen. Ten derde door inheemse gemeenschappen een instrument aan te reiken om hun tradities hun eigen waarde toe te kennen. Zij zouden hiermee hun recht kunnen doen gelden tegen overheden of organisaties die proberen aan hen ontwikkelingsprojecten op te leggen.

Het was een plechtig ritueel in Utrecht, waar het zuivere protocol werd gevolgd voor academische sessies, maar zeker ook van de coronamaatregelen. Online waren diverse professoren (ook midden in de nacht in Nieuw-Zeeland) verbonden. Matthias was de rust zelve in het weerleggen van de vragen van de opponenten. Hij kon trefzeker antwoorden en passages uit zijn proefschrift naar voren halen – een academisch ritueel van grote klasse. Tijdens de receptie bleek Matthias een zeer gewaardeerde collega in de groep wetenschappers in wier midden hij zich uitstekend thuis voelde.

Een gegrond oordeel

In de laudatio werd Matthias onder andere door zijn promotor professor Ingrid Robeyns geprezen om zijn stabiliteit: hij weegt argumenten af, onderzoekt ze op hun waarde en komt dan – zonder conflicten uit te lokken – tot een gegrond oordeel. Hij kreeg eerder twee prijzen voor zijn soliede wetenschappelijk werk. Gelukkig kan hij zijn specialisatie dit jaar nog verder uitwerken in een onderzoeksproject van de universiteit van Wageningen. Hij heeft met zijn werk mensen die minder mogelijkheden hebben om hun tradities te blijven respecteren ten opzichte van moderne ontwikkelingen een gefundeerd instrument gegeven.