De wereld heeft nood aan profeten, zegt Jeanne Devos. Ze las een boek over missionaris-jezuïet Constant Lievens, in wie ze zo’n profeet herkent.

Wereldwijd belanden mensen vandaag de dag niet alleen door structuren maar ook door individuen (denk aan mensenhandelaren) aan de rand van onze samenleving. Hele groepen en families komen terecht in een spiraal van armoede en bijgevolg van uitsluiting. Daarom heeft onze samenleving nood aan profeten zoals Pieter-Jan De Smet sj, Damiaan van Molokai en Constant Lievens sj.

Missionaris-jezuïet Lievens was een voorloper van de changemakers van vandaag door zijn strijd tegen ongelijkheid, uitbuiting door grondbezitters, geldschieters en malafide werkgevers. Hij stond voor solidariteit, rechtvaardigheid, gelijkwaardigheid, armoedebestrijding en het beleven van positieve identiteit. 

Zaligverklaring Constant Lievens sj

Het is een belangrijk moment om nieuwe profeten op te roepen zoals “onze” Constant Lievens. Bart Greyl, postulator voor de zaligverklaring van Lievens, vertelt ons in zijn boekje Bevrijder van een volk hoe Lievens ons de weg wees en wijst naar waarden die we vandaag in de kerk en de maatschappij nodig hebben.

Het hedendaagse belang van de kernpunten in de missie en aanpak van Lievens zijn in het boek vernoemd, maar mochten zelfs nog sterker belicht worden als inspiratie voor zinvolle evangelisatie en sociale inzet vandaag.

Toon een groot formaat van Lievens’ levensoverzicht in een nieuw tabblad.

De titel spreekt voor zichzelf: Bevrijder van een volk – een doodgezwegen volk. Dat is tot op vandaag in India en in vele landen brandend actueel. Ik denk hierbij spontaan aan de Adivasi’s (autochtone, Indiase stammenbevolking) die generaties lang in totale onderdrukking en uitbuiting door Zamindars (grootgrondbezitters) leven. Omwille van de extreme armoede waarin de Adivasi’s leven, zijn ze genoodzaakt om bij de grootgrondbezitters geld te lenen om de pacht van hun grond te betalen. De Zamindars maken daar schaamteloos misbruik van door woekerrentes te eisen, waardoor de Adivasi ’s hun oorspronkelijke schuld nooit kunnen afbetalen. Die schuld, zowel het kapitaal als de rente, gaan over van generatie op generatie, waardoor men in gebonden arbeid terechtkomt. Vrouwen en kinderen waren en zijn daarbovenop nog dikwijls slachtoffer van misbruik en geweld. 

De beroving van hun land

De zwaarste verdrukking die zij ervaren, is de beroving van hun land – Moeder Aarde. Die Moeder Aarde is heilig, kan niet verkocht worden, en elke stap die je erop zet is als een bede. De uitbuiting van hen als mens en van hun heilige grond, is een regelrechte vernieling van hun eigenwaarde als individu en als gemeenschap.

Lievens wist wat solidariteit was. Hij had ze immers reeds als tiener ervaren door de steun van buren in Moorslede waardoor hij naar het college van Roeselare kon gaan om zijn leerachterstand in te halen. Wellicht was Lievens missiekeuze daardoor zo duidelijk: solidair zijn met de allerarmsten in een vreemd land. 

Het begon zoals voor vele zendelingen met het leren van de plaatselijke taal en gewoontes en inleven in de sociale, politieke en religieuze situatie van het land en vooral in de levensomstandigheden van de uitgesloten bevolking. Onder de jezuïeten leefde reeds een solidariteit met genootschappen die de Adivasibevolking hielp om economisch op eigen benen te staan, onafhankelijk van geldschieters, door het oprichten van banken en drukpersen. Dit leeft tot op vandaag verder in de oprichting van verschillende instituten en scholen in de Indiase deelstaat Jharkhand.

Totaal gegeven in de strijd

Als advocaat bracht Lievens warme solidariteit in een wereld van onverschilligheid. Hij heeft geluisterd naar de onmacht van mensen en kinderen en is voor hen en met hen opgekomen voor hun rechten, vooral hun recht op hun stukje grond. Van daaruit groeide een geweldloze strijd van verzet tegen onrecht. Een strijd met inzicht, kennis, durf en volhouden, totaal gegeven. 

De weg naar een beweging van bevrijding werd toen al ingezet. De bevrijding van een volk betekende een herstel van hun waardigheid, een bevrijding uit de cirkel van slavernij, uitsluiting en verdrukking. Doordat Lievens de volksstammen vanuit hun rechten verdedigde, leerden zij dat het opnemen voor en samenwerken met elkaar de sleutel is naar die bevrijding uit de afhankelijkheid van de grootgrondbezitters. 

Vele Adivasi’s waren niet langer geïsoleerd en weerloos tegenover de machtige Zamindars maar hoorden bij een beweging – een massabeweging. Dat ging gepaard met massadopen en bekeringen tot de godsdienst van de bevrijder.

Lievens blijft een bron van hoop

Tot op de dag van vandaag blijft de spirituele nalatenschap van Lievens belangrijk. Voor de Adivasi’s blijft de naam en de persoon van Lievens de bron van hoop en nieuw leven. Het graf van Lievens is een stille getuige van het onverzettelijke geloof in zijn dierbaar volk. Zeker omdat zij en andere groepen nog steeds (en opnieuw) uitgesloten worden en slachtoffer blijven van mensenhandel en uitbuiting. 

Voor onze kerk en onze missie van vandaag brengt Lievens het geloof in een God die begaan is met mensen, een God die de noodkreet hoort van zijn volk en u, mij en ons stuurt. Voor ieder van ons en iedere gemeenschap benadrukt Lievens’ aanpak de waarde van ieder mens, ieder kind. “voor kleine mensen is Hij bereikbaar, Hij geeft hoop aan rechtelozen, Hij koopt hen vrij.“ Ps 72

De vraag van Mgr De Smet “Laten we het vuur smeulen of moet het branden?”, moet elke dag opnieuw gesteld worden. Het vuur blijft branden in de vele initiatieven van de missie in Ranchi; met helden zoals Herman Rassschaaert SJ (1922-1964) die zichzelf gaf voor eenheid tegen het geweld van angst en uitsluiting. Zoals een Zr Valsa (Zrs van Liefde), Rani Maria en zovele anderen in India en de ganse wereld; martelaren voor vrede en harmonie tussen gemeenschappen.