Arts en jezuïet Marc Desmet denkt na over Pasen in coronatijd. Hij ziet twaalf positieve wendingen die corona ons ook bracht.

We lijken wel in een stille oorlog. Mensen sterven tegenwoordig ‘lang’: dementie, kanker, hartlijden… Nu sterven weer gezonde mensen, soms jonge, op enkele dagen. Als in een oorlog tegen een vijand die ieder kan treffen. Elke wereldburger is gelijk voor de besmettingswet. Deze vijand stootte Koning Voetbal van zijn Pro League troon, verjoeg de Spelen naar hun Olympusberg,  verbood kerkdiensten. Zelfs de economie, onze eigenlijke (af)god, moest in quarantaine.

Zingt het kerklied terecht: ‘Midden in de dood zijn wij in het leven’? 

‘Quarantaine’: tiens… verwijst naar het bijbels getal quarante: Jezus ging veertig dagen de woestijn in, de vasten van de christen duurt veertig dagen. En nu is de wereld  ongewild maar effectief veertig dagen in ‘quarantaine’ gegaan, toevallig tijdens die vastenperiode. Vasten is traditioneel bedoeld om te herbronnen en ons te leiden naar Pasen. Kan het Paasfeest ons nu helpen om leven in deze apocalyps te bespeuren? Zingt het kerklied terecht: ‘Midden in de dood zijn wij in het leven’? 

Welk leven bespeur ik midden in de dood?

Vind ik, gelovige, het misschien goed dat Blitzkrieg corona ons invadeerde? Zeker niet. Kunnen goede dingen (her)ontdekt worden in dit kwaad en lijden? Misschien wel. Zo geloven velen. Welk leven bespeur ik midden in de dood? Wel, deze paradox valt me op: hoe het leven, en niet de dood, plots in de kijker is gaan lopen. 

De Woonzorgcentra werden zo vaak negatief bejegend omwille van minderwaardige zorg en sociale dood. Nu zijn ze het dagelijks voorwerp van veel creatieve bezorgdheid. En zorg-, verpleeg- en geneeskundigen zijn plots helden geworden, soms totaal vrijwillig.

Nu willen wij vooral leven, koste wat kost.

De Intensieve Zorgen, soms symbool voor therapeutische hardnekkigheid en onwaardige dood, verschijnen nu vooral als onze hoop op (over)leven, zij het dan nog midden de dood. 

Niets kon euthanasie uit de Vlaamse media slaan, dit virus blijkbaar wel. Nu willen wij vooral leven, koste wat kost.

Uitzuivering van lichamelijke verhoudingen

Ethici en gevoelige artsen moesten jaren zwoegen om ‘codes beperking therapie’ in te voeren. Nu staan in dossiers en op IZ-deurposten glasheldere codes, omwille van een menswaardig leven.

We maakten op onze drie campussen meer dan vijftien afdelingen vrij, met vaak totaal nieuwe teams. Er ontstond een Corona Support Team en we schreven allerlei protocollen over triage, symptoomcontrole, medicatie-alternatieven. Normaal vergt zoiets jaren. Nu een paar dagen of weken. Toch wel een sterk staaltje van inventiviteit, cohesie en veerkracht.

Goede lichamelijkheid is bron van leven.

Lichamelijkheid draaide rond ‘Me Too’ en seksueel misbruik. Nu elke aanraking verboden is, verkregen we moeiteloos een comfortzone van anderhalve meter. Die zuivert onze lichamelijke verhoudingen. Tegelijk maakt het gemis aan handdrukken en knuffels ons bewust van hun belang. Babies die nooit gestreeld worden, sterven. Goede lichamelijkheid is bron van leven.

Financiële ademruimte

Het antimalariamiddel Chloroquine verwekte al een snuifje Afrika, maar met de vrees voor tekorten van essentiële medicatie zijn we er helemaal. Onvoorstelbaar voor ons, maar dagelijkse realiteit voor hele volkeren in het Zuiden. We zijn een beetje meer wereldburger geworden, en nu niet door naar Nieuw-Zeeland te vliegen. Meer samen-leven.

De banken, die na de crash in 2008 werden gered door ons aller bijdrage, kunnen een maatschappelijke wederdienst doen via uitstel van betaling. Financiële ademruimte.

Eindelijk zijn de media echt sociaal, bron van sociaal leven.

De lakens worden letterlijk uitgedeeld door de straat, door het volk: enorme ‘open doekjes’ voor de helden. Figuurlijk worden de lakens meer uitgedeeld door twee virologen dan door ministers en politici die tot nederig stilzwijgen worden gedwongen. Macht is even een nieuw leven gaan leiden.

 ‘Sociale’ media hebben vaak een zeer asociaal effect aan tafels waar ieder kleeft aan zijn eigen schermpje. Nu bewijzen ze hun fantastische capaciteit om mensen te verbinden. Eindelijk zijn de media echt sociaal, bron van sociaal leven.

Vergaderingen zullen nooit meer hetzelfde zijn nu we Zoom ontdekten. Verplaatsingen kunnen verminderen, files oplossen. Gezonder leven.

‘Iets’ zal definitief veranderd zijn

Midden in de dood staan we dus toch ook in nieuw leven. Natuurlijk, het is allemaal ‘maar’ voor even. Zo was ook het korte leven van Jezus. En toch, doornen corona en doornenkroon: laten we het onvergetelijke niet vergeten. Ondanks het onvermijdelijke geheugenverlies zal toch altijd ‘iets’ definitief veranderd zijn. We zullen ‘iets’ meedragen.

Ik wens die vrede aan ons allen die op een of andere manier de doornen corona moeten dragen.

Het hele volk ging in quarantaine, het hele volk stapte ongewild in een lijdensverhaal waarbij de meesten ‘op afstand’ worden gehouden. Zo konden ook de leerlingen van Jezus hun lijdende en stervende geliefde meester maar van op afstand volgen. Het lijden van naasten op afstand kan diep gaan, met veel gemengde gevoelens. Er komt een punt, Pasen, waarop vrede kan verschijnen in die wonden. Een heel bijzondere vorm van leven, naast de enkele die ik nu al meen te zien. Ik wens die vrede aan ons allen die op een of andere manier de doornen corona moeten dragen.

Het virus kan één iets niet bedwingen: de stille lente-explosie, paassymbool van nieuw leven midden in de dood.

Marc Desmet sj