Wat deed Jozef toen Maria zwanger bleek? Hij ging slapen. En dat is een heel verstandige reactie, ondervond Johan Verschueren afgelopen jaren.

De laatste tijd heb ik meer oog gekregen voor de figuur van Jozef en ontwikkelde ik steeds meer sympathie voor hem. Lange tijd vond ik hem maar een grote nul. Iemand waarvoor ik eerder plaatsvervangende gêne dan bewondering voor voelde. Zijn jonge verloofde niet de laan uitsturen omdat ze zwanger werd – én niet van hem – kon ik moeilijk als heldendaad of daad van liefde zien. En vervolgens met haar geen betrekkingen hebben, zoals het verhaal delicaat aangeeft, was al helemaal onbegrijpelijk. 

Té postmodern én liberaal om voor Jozef spontaan veel begrip te kunnen koesteren.

Nee, Jozef was voor mij lange tijd een symbool van  zwakte en naïviteit. Dat zegt natuurlijk meer over mij dan over Jozef. Ik betrap me erop dat ik kind ben van mijn eigen tijd; té postmodern én liberaal om voor Jozef spontaan veel begrip te kunnen koesteren.  

Jozef de slaapkop

En toch kantelde dit in de laatste jaren. Dat heeft te maken met Jozefs slaappatroon en met zijn dromen. Dankzij het evangelie van Matteüs krijgen we zicht op Jozef: Hij is een slaper. En in zijn slaap gebeuren allerlei belangwekkende dingen. Als er crisis is in zijn leven, ligt hij er niet wakker van. Eerder treedt hij in een onrustige slaap, waarin engelen hem onderhoudend bezighouden. Tot viermaal toe in die eerste twee hoofdstukken van Matteüs’ evangelie.

Dankzij de eindverantwoordelijkheden die ik de laatste jaren droeg, leerde ik dat het omgaan met crisissen op de wijze van Jozef, een voortreffelijke manier van werken is. Afstand nemen van het probleem. Niet hals over kop of impulsief reageren. Gaan slapen. Als ik dat doe, vallen veel  puzzelstukjes op hun plaats. Er komen vaak onverwachte, creatieve oplossingen aanvliegen, die achteraf hout blijken te snijden. Geen wonder dat men engelen met vleugelen uitbeeldt.

Paus Franciscus en diens devotie voor de heilige Jozef

Ook paus Franciscus heeft dit ontdekt. Hij ontwikkelde een speciale devotie voor de heilige Jozef. De beeltenis van slapende Jozef staat op zijn kast, en voor het slapengaan, legt paus Franciscus een briefje mét het probleem onder diens oorkussen, en vraagt hij de Heer op voorspraak van Jozef zijn engelen te sturen. 

Laat de engelen toe in je slaap

De heilige Jozef is voor mij een leiderschapsmodel geworden. Met grote bewondering koester ik hem. In zijn overwegingen kiest hij steeds voor het grotere goed, steeds voor anderen, nooit voor zijn particuliere eigenbelang, en zijn oplossingen zijn steeds creatief.

Kwetsbaar aan het licht komen

Dankzij mensen als Jozef kan God in deze wereld kwetsbaar aan het licht komen en toch kans maken om open te bloeien. Je hoeft geen grote verantwoordelijkheden te dragen om ook vandaag in je gewone leefomgeving keuzes te maken zoals Jozef. Laat de engelen toe in je slaap, en geef het mysterie van Gods menswording ook vandaag kansen in je omgeving.

Foto: Jeffrey Pioquinto, SJ