Mark Rotsaert sj over waarom ook de Sociëteit van Jezus zich inspant voor een verenigd Europa. “Hoe universeler het doel, hoe meer iets strekt tot Gods grotere eer.”

Er zijn minstens vier redenen waarom jezuïeten zich inzetten voor een verenigd Europa. Ten eerste: de doelstelling van de Europese Unie is vanaf het begin vrede en verzoening tot stand brengen op het Europese continent. Na de Tweede Wereldoorlog was een belangrijke stap daartoe het verdrag over samenwerking op gebied van Kolen en Staal (EGKS), twee belangrijke middelen om wapens te produceren. We zouden de wapens niet langer tegen elkaar gebruiken. Dit was meteen het begin van een economische unie. Ondertussen is er een financiële unie – de eurozone – en sinds het Verdrag van Lissabon ook een begin van een politieke unie. Wel is waar dat het sociale project Europa wat achterna hinkt. In elk geval hebben alle verdragen tussen de samenwerkende landen tot gevolg gehad dat er gedurende meer dan een halve eeuw geen oorlog is geweest tussen de landen die zich inzetten voor de constructie van een Europese Unie. Ook jezuïeten moeten zich inzetten voor vrede en verzoening, zo besliste de laatste Algemene Vergadering van de Jezuïeten in 2008.

Hoe universeler het doel, hoe meer iets strekt tot Gods grotere eer

Ten tweede. In de Constituties van de Sociëteit van Jezus geeft Ignatius, stichter van de Orde, een aantal principes die moeten helpen om apostolische keuzes te maken. Twee principes zijn in de Europese context van belang. Hoe universeler het doel, hoe meer iets strekt tot Gods grotere eer, zo luidt het eerste principe; het tweede principe zegt dat een apostolische opdracht des te belangrijker is naarmate je mensen bereikt die op hun beurt weer anderen bereiken, de multiplicatoren. Het hoeft geen betoog dat het Europese project meer universeel is dan welk plaatselijk project ook. Anderzijds kan men niet ontkennen dat de verschillende Europese Instellingen vandaag invloedrijke multiplicatoren zijn. Daarom ook zijn er jezuïeten aanwezig in het Europese milieu in Brussel en Straatsburg.

Verantwoordelijkheid

Ten derde. Vele apostolische uitdagingen vandaag zijn uitdagingen die de nationale grenzen overschrijden, zoals bij voorbeeld: Hoe het evangelie verkondigen in een wereld waarin secularisatie en secularisme steeds toenemen? Welke is – in een pluriculturele samenleving – onze houding als christenen ten opzichte van andere godsdiensten, met name de islam? Welke is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid ten overstaan van het arme Zuiden, van Afrika in het bijzonder? Om op deze vragen een antwoord te vinden is samenwerking tussen jezuïeten van verschillende landen een absolute noodzaak.

Ten slotte – en waarom het verhelen – het kleine aantal intredingen in de meeste Europese landen verplicht de Sociëteit om over nationale grenzen heen nieuwe samenwerkingsverbanden te creëren – in creatieve trouw aan het spiritueel, cultureel en apostolisch erfgoed van de locale Sociëteit. Ondertussen is ook de samenwerking met niet-jezuïeten een inherent aspect geworden van onze wijze van werken.

Waarden verenigd Europa

Uiteraard zijn er verschillende manieren om zich als jezuïeten in te zetten voor de bouw van het Europese huis. De Europese provinciaals hebben een samenwerkingsverband, de Conferentie van Europese Provinciaals. Naast het opzetten van een gezamenlijke opleiding voor de jonge jezuïeten, wordt er momenteel werk gemaakt van een strategisch plan, waarin onder het derde punt genoemde vragen een belangrijke plaats krijgen. Maar er gaat ook aandacht naar de jeugd: verstaan wij hun taal? En welke taal hanteren wij in ons contact met hen? Alleen een geloofwaardige Kerk kan de jongere generaties aanspreken. Daarom is ook de vernieuwing van de Kerk in Europa een onderdeel van het Strategisch Plan, alsook de noodzaak om dit samen met alle christelijke kerken gestalte te geven.

Maar er gaat ook aandacht naar de jeugd: verstaan wij hun taal?

In het Europese milieu in Brussel en Straatsburg zet een tiental jezuïeten zich in om de christelijke waarden present te stellen bij hen die invloed uitoefenen op de verdere uitbouw van het Europese huis. De Ignatiaanse spiritualiteit en de apostolische prioriteiten van de Sociëteit zijn hierbij richtinggevend. Samen met andere christelijke groeperingen, samen met de vertegenwoordigers van de Europese bisschoppen trachten zij het christelijke erfgoed present te stellen in de besluitvorming van de Europese Unie.

Basis

Tot slot, de verdere constructie van de Europese Unie gebeurt veelal plaatselijk, in de verschillende landen. In de meeste landen van Europa spelen de jezuïetencolleges een belangrijke rol in de Europese vorming van jonge christenen. In een groot aantal landen van Europa is er een kantoor van de Jesuit Refugee Service, waar jezuïeten en hun medewerkers zich plaatselijk inzetten voor dit wereldwijd probleem van de migratie. De Sociëteit in Europa telt verder ook een twintigtal groepen die jezuïeten jaarlijks samenbrengen, jezuïeten die in eenzelfde apostolische sector werkzaam zijn. Zij bouwen aan de basis.

Dit artikel verscheen op www.igniswebmagazine.nl