De jezuïet die in de KGB-gevangenis zijn vrienden niet verried

Kardinaal Sigitas Tamkevičius sj werd in 1983 door de KGB gevangen gezet. Hoewel hij bespioneerd werd in zijn cel, lukte het de eucharistie te vieren. “Ik werd overweldigd door een onbeschrijfelijke vreugde.”

In oktober 2019 creëerde paus Franciscus dertien nieuwe kardinalen. Een van hen is jezuïet Sigitas Tamkevičius sj, uit Litouwen. Wie is deze in 1938 geboren man die in 1983 door de Sovjetautoriteiten werd gearresteerd? Zijn verhaal wordt verteld in het boek El baile tras la tormenta door José Miguel Cejas.    

“Ik heb nooit zo intens gebeden als op die momenten”, zei hij. “Jezus heeft me nooit alleen gelaten.” Tamkevičius herinnert zich het moment van zijn arrestatie: “Ze vonden ons.” Ik dacht terug aan die dag in 1983. “Toen ik op de vrachtwagen van de KGB stapte, was ik doornat van het koude zweet. De kelder van de gevangenis, met zijn smalle gangen, hoge plafonds, slecht verlicht door zwakke gloeilampen, met vochtvlekken en scheuren, nodigde niet uit tot sereniteit.”

Verdorie! Hij is Sigitas

Ze vroegen hem naar zijn naam en beroep. Hij antwoordde: “Priester. Jezuïet.” Ze antwoordden: “Verdorie! Hij is Sigitas, van het Comité voor de verdediging van gelovigen, die anti-Sovjetpropaganda maakt tegen de staat. Ik wist dat het niet mijn deelname aan het Comité was die hen interesseerde. Zij wilden weten wie de redactieleden waren van The Chronicle of the Catholic Church in Lithuania en hoe die in het buitenland aankwam. Het idee voor The Chronicle was van mij en van vier andere priesters in de jaren 70.”

God gaf me de kracht om niemand te verraden in die vreselijke tijd, zelfs niet op de momenten van de grootste zwakte.

“We hadden besloten teksten te schrijven die de Litouwse katholieken enige troost konden bieden en onze situatie aan het Westen bekend konden maken: we konden geen catechese geven, conferenties organiseren of evangeliseren op welke manier dan ook. Bij de weinige toegestane eucharistievieringen waren regeringsspionnen aanwezig die aantekeningen maakten over de homilieën en andere mensen dan de gebruikelijke ouderlingen controleerden. Kerken konden niet worden gebouwd of gerepareerd.”    

Alsof dat door eigen kracht kwam

“Acht agenten begonnen me om de dag te ondervragen. Ik had me niet kunnen voorstellen dat de ondervragingen zes maanden zouden duren! Uren en uren van vragen, terwijl “goede” en “slechte” ondervragers elkaar constant opvolgden. God gaf me de kracht om niemand te verraden in die vreselijke tijd, zelfs niet op de momenten van de grootste zwakte.”

“Ik begrijp niet hoe je het hebt gered”, zeggen ze me soms, denkend dat ik dat allemaal aankon dankzij mijn eigen kracht. Maar zo is het niet. In de gevangenis lukte het me om een ​​paar stukjes brood te kopen en te controleren of het van tarwe was. Ik had alleen wijn nodig; in een brief vroeg ik mijn familie om gedroogde rozijnen. Toen moest ik gewoon op het juiste moment wachten omdat ik wist dat mijn celmaat – dat was de standaardprocedure – een gewone misdadiger was die strafvermindering zou krijgen als hij compromitterende informatie over mij kon verstrekken,

Hoe Sigitas Tamkevičius de eucharistie vierde

“Ik zat met mijn rug naar de deur – vertelde Tamkevičius ons – met een brillenkoker op tafel; een gele doos van plastic waarin ik een stuk brood en een klein bakje met wat rozijnen had gedaan. Ik wachtte tot mijn celmaat in slaap viel en toen, langzaam, begon ik de rozijnen tussen mijn vingers te persen tot ik een paar druppels wijn kreeg die in uitzonderlijke gevallen geldig zijn voor het vieren van de eucharistie.”

toen ik het lichaam en bloed van Christus tot mij nam, werd ik overweldigd door een onbeschrijfelijke vreugde.

“Godzijdank heb ik een goed geheugen – ging de bisschop verder – en ik herinnerde me de gebeden van de mis. Na de consecratie, toen ik het lichaam en bloed van Christus tot mij nam, werd ik overweldigd door een onbeschrijfelijke vreugde. Ik ervoer een grotere vreugde dan toen ik voor de eerste keer de mis opdroeg in de kathedraal van Kaunas. God troostte en bemoedigde me. Ik voelde hem daar naast mij op een onbeschrijfelijke manier.”    

“Mijn borst omgevormd tot een altaar”

“De mis vieren in die omstandigheden – legde Tamkevičius uit – gaf me een speciale kracht, zonder welke ik het niet had kunnen volhouden. Soms moest ik de mis vieren liggend op mijn bed, laat in de nacht, met de heilige gaven op mijn borst, die was omgevormd tot een altaar. Ik heb nooit zo intens gebeden als op die momenten. Het was een geschenk van God. Ik vroeg hem niet om mij te bevrijden; ik vertrouwde op hem. De armen van Jezus ondersteunden mij; Hij liet me nooit alleen. Hij is altijd mijn hoop geweest.”