Op maandagochtend 3 september 2018, hernam paus Franciscus zijn misvieringen in Casa Santa Marta. In een commentaar op het Evangelie van de dag wees de paus erop dat tegenover het verlangen naar “schandaal” en “verdeeldheid” van sommigen alleen gebed en stilte kunnen worden geplaatst.

“De waarheid is zachtmoedig, zij is stil.” En aldus zijn “stilte” en “gebed” de enige manier om om te gaan “met mensen die schandaal en verdeeldheid zoeken”. Dit is wat paus Franciscus deze maandagmorgen benadrukte, toen hij het ritme van de dagelijkse missen in de kapel van Casa Santa Marta in het Vaticaan hervatte. De paus ging uit van het evangelie van de dag (Lc 4, 16-30) waarin Jezus, teruggekeerd in Nazareth, door zijn stadsgenoten met wantrouwen begroet wordt. Het Woord van de Heer dat in deze tekst wordt benadrukt, stelt ons in staat te reflecteren over de “manier van handelen in ons dagelijks leven tegenover misverstanden” en te begrijpen “hoe de vader van de leugen, de aanklager, de duivel, handelt om de eenheid van een familie, of van een volk te vernietigen.”

Geen profeet is zijn vaderstad welgevallig

Aangekomen in de synagoge wordt Jezus met grote nieuwsgierigheid begroet: iedereen wil met eigen ogen de wonderen zien die Hij elders heeft verricht. Maar de Zoon van de hemelse Vader gebruikt alleen maar het “Woord van God”, een gewoonte die hij aanneemt “wanneer hij de duivel wil overwinnen”. En het is juist deze houding van nederigheid die aanleiding geeft tot de eerste vragen –  “Is dit niet de zoon van Jozef?” – die op hun beurt “twijfel” zaaien, aanleiding geven tot een verandering van sfeer, “van vrede naar oorlog”, “van verbazing tot verontwaardiging”. Met zijn zwijgen verslaat Jezus “de wilde honden”, overwint Hij “de duivel die leugens had gezaaid in hun hart”:

“Het waren geen mensen, maar een roedel wilde honden die hem de stad uitjoeg. Ze redeneerden niet, ze schreeuwden. Jezus was stil. Ze brachten Hem naar de rand van een berg om Hem naar beneden te storten. En deze passage van het Evangelie eindigt aldus: ‘Maar midden tussen hen door, ging Hij zijns weegs’. Daar zie je de waardigheid van Jezus: met zijn stilte overwint Hij deze woeste meute en gaat weg. Want zijn tijd was nog niet gekomen. Hetzelfde zal gebeuren op Goede Vrijdag: de mensen die Hem op Palmzondag hadden toegejuicht met ‘Gezegend zij de Zoon van David’, zeiden ‘Kruisig Hem’: ze waren veranderd. De duivel had leugens in hun hart gezaaid en Jezus was stil.”

De waarheid is zachtmoedig

Voor de paus is deze passage bijzonder leerrijk: in een situatie waarin het moeilijk is om de waarheid waar te nemen, rest de stilte.

Stilte overwint, maar via het kruis. De stilte van Jezus. Maar hoe vaak beginnen er in families discussies over politiek, sport, geld en worden deze families vroeger of later vernietigd. We zien in deze discussies dat de duivel, die erop uit is om te vernietigen, aanwezig is… Stilte. (…) Omdat de waarheid zachtaardig is, is zij stil, is zij niet luidruchtig. Wat Jezus deed, is niet gemakkelijk: maar de waardigheid van de christen is geworteld in de kracht van God. Tegenover mensen die geen goede wil tonen, tegenover mensen die alleen schandaal, verdeeldheid, vernietiging zoeken, ook in gezinnen: stilte. En gebed.

Er is een tijd om te spreken … en een tijd om te zwijgen

En de paus besluit met dit gebed: “Moge de Heer ons de genade geven om te onderscheiden wanneer we moeten spreken en wanneer we moeten zwijgen. En dit gedurende ons hele leven: op het werk, thuis, in de samenleving … Zo zullen we meer navolgers van Jezus worden.”

• Lees ook “Waarom krijgt paus Franciscus zo’n heftige binnenkerkelijke kritiek?”
• Hieronder een video met beelden waarop paus Franciscus deze homilie uitspreekt

Bovenstaand artikel is een vertaling van een oorspronkelijke Franstalige bijdrage gepubliceerd op 3 september 2018 op de officiële nieuwswebsite van het Vaticaan.