Directeur bezinningscentrum bij Parijs

Wat moeten we verstaan onder “ignatiaanse retraite”?

De ignatiaanse retraite is op de eerste plaats een persoonlijk gebeuren, in stilte en eenzaamheid, onder individuele begeleiding. Je kan het alleen doen, of samen met andere retraitanten.  Kenmerkend is wel dat die retraite wordt gedaan aan de hand van “oefeningen” die door Ignatius van Loyola werden opgesteld. Het werkt heel eenvoudig:  je krijgt een oefening voorgesteld , bijvoorbeeld bidden met een Bijbeltekst, die laten inwerken, daarna aandachtig nagaan welk effect hij in je teweegbrengt – dit is de reflectie – en daarover praten met je  begeleider. Die zal de volgende oefening hieraan aanpassen. De nadruk wordt dus veeleer gelegd op de beleefde ervaring – “zelf ontdekken” zegt Sint-Ignatius –, dan op een te beluisteren  instructie. De stichter van de jezuïeten stelt het zo: “Niet het vele weten verzadigt en voldoet de ziel, maar wel het innerlijke voelen en smaken”. Het gesprek met de begeleider is heel belangrijk: er is een verband tussen onze manier van met God te spreken en onze manier om in waarheid met een mens te spreken.  De Geestelijke oefeningen zijn tegelijkertijd een gebedsschool en een hulp om een beslissing te nemen, een hulp voor onderscheiding. God ervaren in mijn gebed bevrijdt inderdaad mijn vrijheid van wat haar belemmert en nodigt mij dan ook uit om er ten volle uit te leven.

Is een ignatiaanse retraite dan altijd een proces van onderscheiding?

Zo je spreekt over een retraite voor een levenskeuze of een belangrijke beslissing, dan is dit steeds zo. Maar een retraite kan voor de retraitant ook eenvoudig een gelegenheid zijn  om persoonlijker te leren bidden, zonder een bijzonder probleem te willen oplossen. De ignatiaanse retraite staat open voor alle leeftijden en alle levenssituaties; celibatairen, gehuwden, mensen die uit de echt gescheiden zijn, religieuzen, leken met een kerkelijke zending, mensen die op zoek zijn ….  Zij biedt een gestructureerd kader aan die de retraitant toelaat tot een reële ontmoeting met God te komen en zich open te stellen voor zijn genade. Daarvan vertrekkend, en doorheen de geestelijke strijd, het ervaren van Gods genade en, in het bijzonder, de bevrijdende ontmoeting van de persoon van Jezus Christus, kan de retraitant  groeien naar het nemen van vrije beslissingen.

Welke raad zou jij geven om een type  retraite te kiezen dat aangepast is aan iemands levensweg?

Een eerste element om een bepaalde soort van retraite te kiezen, is het diepe verlangen van die persoon. Om de Oefeningen te doen, moet je er sterk naar verlangen. Immers,  de door Ignatius voorgestelde methode stelt heel wat eisen. Niet zozeer van intellectuele orde (de Oefeningen zijn geenszins  gereserveerd voor een “elite”). Het is wel zo dat er heel wat inspanningen geleverd moeten worden. Zonder een echt verlangen de nodige middelen aan te wenden om te groeien, zal de retraite niet veel vruchten voortbrengen. “Vraag en u zal gegeven worden. Zoek en gij zult vinden”, zegt ons Christus.

Andere criteria voor een juiste keuze zijn het innerlijke leven van de persoon, zijn psychologische toestand, de ervaringen die hij reeds heeft gehad. Iemand die nog nooit een ignatiaanse retraite heeft gedaan, moet niet beginnen met een dertigdaagse.  Voor een eerste ervaring, om bijvoorbeeld het gebed te leren structureren, lijkt een initiatie van drie tot vijf dagen, met de dubbele steun van de persoonlijke begeleiding en van een groep, aangewezen. De stilte en de eenzaamheid kunnen voor een beginneling immers nogal confronterend zijn.

Welke vruchten mag men van een retraite verwachten?

De vruchten van een retraite kan je meten aan het beginverlangen van de retraitant. Ze zijn dus altijd afhankelijk van de persoon van de retraitant. Een voorbeeld dat mij nu te binnen schiet is dit van een vrouw die, na een echte geestelijke strijd tijdens haar retraite, had beslist … een abonnement voor het zwembad te nemen. In de loop van haar retraite had ze ontdekt  dat ze het moeilijk had met haar lichaam en dat er daar voor haar een belangrijke uitdaging lag. Ervoor kiezen het leven te aanvaarden dat God haar gegeven had, vroeg haar heel concrete aandacht voor haar eigen lichaam te hebben.

Het belangrijkste resultaat waarop we mogen hopen is een grotere inwendige vrijheid, in verbondenheid met Christus.  Vervolgens kan het resultaat ook het antwoord zijn op de vraag waarmee iemand gekomen was, bijvoorbeeld de bevestiging van een gehoorde oproep, een vrije keuze om zich in een bepaalde levensstaat, in een of ander beroep  te engageren, enz.  Andere retraitanten doen de toch wel fundamentele ontdekking dat God er is voor hen, en dat zij in volle vrijheid tot Hem kunnen spreken, dat Hij hen weer kracht schenkt.

Anderen verwerven een diepere kennis van de wijze waarop Gods Geest hen in hun dagelijkse leven begeleidt en/of van de wijze waarop de verleider hen belaagt of valstrikken spant. Dit biedt echte kansen tot geestelijke groei.

Wat zijn de voorwaarden opdat een ignatiaanse retraite vruchten zou kunnen dragen?

Praktisch gezien is het, om te beginnen, belangrijk om uitgerust aan de retraite te beginnen. Met een vermoeid lichaam wordt het moeilijk bidden. Vervolgens moet men echt ervoor kiezen al het overige opzij te zetten om helemaal beschikbaar  te zijn, zijn telefoon afsluiten, de achterstallige post of de boeken die men nog niet heeft kunnen lezen thuis laten.

Wil je hieraan nog een laatste puntje toevoegen?

Ja, het is goed  te weten dat de begeleider de keuze van de Oefeningen die hij voorstelt laat afhangen van de geestelijke bewegingen die de retraitant ervaart. Er is niet zoiets als een vooraf bepaald vast schema, ook al verschaft het boekje van de Oefeningen de begeleider een houvast. Ten gronde gaat het bij de retraitant om een persoonlijke Godservaring, om een dialoog van “het schepsel met zijn Schepper”. En die te bevorderen is de opdracht van de begeleider.