Sinds enige tijd faliciteren de Nederlandse jezuïeten de zogenaamde Xaverius leerstoel aan de Tilburg School of Catholic Theology. Die is opgericht om vanuit ignatiaans perspectief na te denken over theologie en spiritualiteit. Onlangs nam de eerste leerstoelhouder onder grote belangstelling afscheid: professor Henk Witte.

In zijn afscheidscollege legde Witte een verband tussen de manier waarop bepaalde jezuïeten naar het Tweede Vaticaans Concilie kijken en hun spiritualiteit. Hij liet zien hoe met name de jezuïeten John O’Malley (VS) en Christophe Theobald (Frankrijk) aandacht vragen voor de nieuwe, historisch gezien eigenaardige stijl van het Concilie. Immers, waar concilies meestal tamelijk zakelijk bepalen wat wel en wat niet het goede geloof is, kiest Vaticanum II vooral voor een andere stijl. Het schrijft geen canon van goed en fout maar biedt lange reflecties met inspirerende vergezichten.

Een bepaalde manier van openheid

Witte vroeg zich af waarom die eigen stijl juist twee jezuïeten opvalt en waarom juist twee jezuïeten die eigen stijl doordenken. Zou dat komen vanwege een typische jezuïtische gevoeligheid voor stijl, zo opperde Witte. Sinds Vaticanum II, dankzij Pedro Arrupe, hebben de jezuïeten namelijk herontdekt dat niet alleen de Constituties bepalend zijn voor de koers van de orde en voor concrete keuzes, maar ook de zogenaamde ‘manier van doen’. Jezuïeten herkennen in elkaar een bepaalde aanpak, een bepaalde manier van in de werkelijkheid staan. Oftewel: een bepaalde stijl, die typisch niet in regels en constituties valt; een ‘manier van doen’. Zou het kunnen dat de gevoeligheid van O’Malley en Theobald te danken is aan hun jezuïtische spiritualiteit?

De lezing werd gevolgd door korte reacties van promovendus en jezuïet Jos Moons, die Witte dankte voor zijn betrokken en pastorale begeleiding, en decaan professor Sarot, die Witte prees voor zijn kwalitatieve werk. Ten slotte sprak collega Karim Schelkens die een Festschrift aanbood over alle thema’s die Witte tijdens zijn carrière overdacht heeft, getiteld ‘Conversion and Church. The Challenge of Ecclesial Renewal’ (Brill).

Jos Moons sj

Klik hier voor een uitgebreide samenvatting van het afscheidscollege