Korte geschiedenis van de jezuïetenkerk van Mechelen

Maurits Delbaere sj, specialist van de geschiedenis van de jezuïeten in Mechelen, schreef een commentaar bij de videobeelden van de historische jezuïetenkerk van Mechelen die u onderaan deze pagina kan bekijken.

Zoveel zondaars in Mechelen?

Veertien biechtstoelen in een parochiekerk? Zijn er dan zoveel zondaars in Mechelen? De kerk werd niet gebouwd als parochiekerk maar als bedevaartskerk, waar in de 17^de en 18^de  eeuw pelgrims in groot getal en van heinde en ver naartoe trokken. De kerk werd dan ook gebouwd ter ere van de heilige Franciscus Xaverius. Ze blijft een schrijn vol herinneringen aan deze jezuïet, apostel van India, de Molukken en Japan.

In 1611 hadden de jezuïeten een noviciaat geopend in de aanpalende Keizerstraat. Voor hun gemeenschap hadden ze een grote kapel gebouwd achter de huidige schouwburg. Door een toeval kreeg dit kerkje in 1659 een kostbare relikwie : een stuk uit de arm van Xaverius. De heilige ligt begraven in Goa, India, maar bij zijn heiligverklaring in 1622 kwam zijn rechterarm, waarmee hij duizenden gedoopt had, naar Rome.

Deftige dame

Toen begon de grote toeloop van pelgrims en werd het kerkje te klein. Deftige dames van Mechelen staken hun neus op tussen al die bezwete bedevaarders. Er moest een grotere kerk komen. De bouw ervan is ook een toeval. Antwerpen had al een jezuïetenkerk en men maakte plannen voor een tweede. De clerus van de stad verzette zich daartegen en zo kwam de kerk naar Mechelen. Bekostigd door een rijke Antwerpse weduwe die twee zonen jezuïet had. Een daarvan, Antoon Losson,  was onderlegd in de bouwkunde en tekende de plannen van de kerk. Ze werd gewijd in 1677/

In 1773 werd de Sociëteit van Jezus opgeheven en kort daarop kwam hun kerk in het bezit van de parochie van Sint Pieter en Paulus die haar bouwvallige kerk verliet. Er werd een kruisweg opgericht en apostelbeelden bijgezet. De oude preekstoel kreeg de beelden van Petrus en Paulus toegevoegd en achteraan in de kerk kwam een Pieta beeld

Erfenis

Al wat de jezuïeten hebben nagelaten bleef echter ter plaatse. Tenzij de relikwie van Xaverius, die ging naar de kathedraal. De oude en bekende houtsnijkunst van Mechelen komt hier ten volle tot haar recht. De veertien biechtstoelen, de communiebank, de preekstoel met de vier figuren die de toen bekende werelddelen voorstellen. Xaverius staat tweemaal afgebeeld op het hoofdaltaar. Bovenaan verheerlijkt en onder het altaarblad stervend terwijl hij op reis was naar China. Een mooi marmeren Mariabeeld met Kind staat boven het linker zijaltaar en is van de hand van Maria Faydherbe, een beeldhouwster uit de 17^de eeuw. De tien grote schilderijen stellen episodes voor ui het leven van Xaverius.

Het is duidelijk dat de kerk aan restauratie toe is. Alleen al de toestand van de tien schilderijen roept om herstel. Gelukkig is die nakend : de kerk is opgenomen in een masterplan van de stad Mechelen voor meerdere kerken. Dan wordt ok de merkwaardige crypte gerestaureerd die voor het ogenblik nog niet toegankelijk is. De crypte strekt zich uit over de volledige breedte van de kerk vooraan. Ongeveer tachtig jezuïeten liggen er begraven die in Mechelen stierven in de 17^de en 18^de eeuw.

Maurits Delbaere sj